Najlepsze suplementy diety na przeziębienie i sezonowe infekcje górnych dróg oddechowych

Wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych, powszechnie nazywane przeziębieniem, wywoływane są przez ponad 200 różnych rodzajów wirusów, najczęściej przez rhinowirusy i koronawirusy ^[32]. Średnio w roku dorośli przechodzą od 2 do 4 a dzieci nawet od 6 do 10 infekcji ^[30]. Przeziębienia są najczęstszą przyczyną wizyt u lekarza i powodem nieobecności w szkole lub pracy ^[30]. W samym tylko USA koszty ekonomiczne dla systemu opieki zdrowotnej szacuje się na ponad 7 miliardów dolarów rocznie, włączając w to wydatki na leki ^[32].

W przypadku infekcji wirusowych nie stosuje się antybiotyków a leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów choroby i odpoczynku ^[36]. Nawracające, nieodpowiednio leczone infekcje mogą negatywnie wpływać i osłabiać układ odpornościowy oraz prowadzić do powikłań, do których należą m.in. infekcje bakteryjne, zapalenie ucha, zatok, oskrzeli a nawet płuc ^[36].

W związku z tym, warto wspomagać swój organizm stosując odpowiednie suplementy diety. Wybór jest duży, dlatego w oparciu o dowody naukowe, przygotowaliśmy dla Was zestawienie tych najskuteczniejszych, które pomogą zarówno w leczeniu jak i zapobieganiu chorobie.

Pamiętaj również, że jeżeli chorujesz na jakiekolwiek choroby lub bierzesz jakiekolwiek leki, przed rozpoczęciem suplementacji zapytaj się lekarza lub farmaceuty o potencjalne interakcje.

Od starożytnych czasów czosnek wykorzystywany był jako środek wzmacniający układ odpornościowy, zapobiegający sezonowym infekcjom oraz wspomagający ich leczenie. Australijskie badanie pokazało, że prawie 30% osób korzystających z suplementów diety wykorzystywało czosnek właśnie w celu wspomagania leczenia infekcji górnych dróg oddechowych ^[2]. W badaniach in vitro wykazuje działanie przeciwwirusowe przeciwko wirusom grypy, cytomegalowirusa i opryszczki ^[11] oraz przeciwbakteryjne przeciwko bakteriom Salmonelli, Listerii, Escherichia coli oraz Helicobakter pylori ^[9][10].

Spożywanie świeżej rośliny lub w formie ekstraktów zmniejsza ryzyko przeziębienia, co wykazał eksperyment kliniczny na grupie 146 ochotników. U osób zażywających suplement zanotowano mniej (24 infekcje) infekcji niż w grupie placebo (65 infekcji). Co więcej, czas trwania był krótszy (średnio 1.52 dnia vs 5.01 dnia) a nasilenie objawów choroby było mniejsze ^[1]. W innym badaniu również wykazano korzystne efekty dojrzewającego ekstraktu z czosnku na zmniejszenie objawów przeziębienia poprzez zwiększenie aktywności komórek NK oraz limfocytów Tγδ ^[3]. Co więcej, substancje aktywne w czosnku przyczyniają się do znaczącego zwiększenia produkcji interferonu IFN-α, który bierze udział w odpowiedzi immunologicznej m.in. w przebiegu infekcji wirusowych oraz w chorobach nowotworowych ^[4].

Allicyna i tiosiarczany znajdujące się w czosnku sprawiają, że jego wyciągi są skutecznym środkiem przeciwbakteryjnym, szczególnie przeciwko bakteriom występującym w jamie ustnej. Działają między innymi na bakterie Streptococcus mutans, Streptococcus sanguis, Streptococcus salivarius, Pseudomonas aeruginosa i Lactobacillus. ^[5][6][7]. Jednakże wydaje się, że skuteczność środków przeciwbakteryjnych na bazie czosnku jest mniejsza niż preparatów zawierających 0,2% glukonianu chlorheksydyny ^[6]. Niestety, tylko świeży czosnek ma właściwości przeciwbakteryjne, tak więc ze względu na ostry smak i zapach, jego zastosowanie w praktyce jest ograniczone ^[8].

Ze względu na smak i silny zapach najlepiej jest zażywać czosnek w formie ekstraktów lub olejków w dawkach od od 500 do 1500mg. Przy suplementacji surowego czosnku najlepiej jest zgnieść główkę czosnku przed spożyciem, co spowoduje wytworzenie się substancji aktywnych. Aby zminimalizować ryzyko podrażnienia żołądka, zaleca się zażywać czosnek po posiłku.

Więcej o działaniu leczniczym czosnku znajdziesz tutaj.

Kolejnym suplementem pomocnym we wspomaganiu leczenia infekcji sezonowych jest cynk. In-vitro pierwiastek ten wykazuje działanie antywirusowe, jak wydaje się, głównie poprzez hamowanie replikacji wirusów z rodzaju rhinowirusów. Wirusy te są odpowiedzialne za powstawanie większości sezonowych infekcji górnych dróg oddechowych ^[30].

Metaanaliza 18 badań klinicznych na ponad 1700 pacjentach wykazała, że cynk w postaci syropu lub tabletek, zażyty w przeciągu 24 godzin od wystąpienia pierwszych objawów, spowodował skrócenie średniego czasu trwania infekcji. Co więcej, profilaktyczne zażywanie cynku przez okres 5-ciu miesięcy zmniejszyło liczbę nieobecności spowodowanej chorobą oraz wykorzystanie antybiotyków ^[29][30].

Z badania przeprowadzonego na grupie 200 dzieci wynika, że profilaktyczne zażywnie 15mg cynku dziennie przez 7 miesięcy spowodowało mniejszą liczbę zachorowań w badanym okresie w porównaniu do grupy placebo o 30%. W momencie wystąpienia objawów infekcji dawkę cynku zwiększano do 30mg dziennie. Taka interwencja spowodowała skrócenie czasu trwania infekcji o 31% w porównaniu do grupy zażywającej placebo ^[31].

Cynk jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Suplementację cynku zaleca się przede wszystkim osobom aktywnym fizycznie, gdyż cynk wydzielany jest wraz z potem. Naturalnym źródłem cynku są mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe, orzechy i zboża.

Zażywanie cynku w formie pastylek do ssania może powodować nudności oraz powstawanie nieprzyjemnego smaku w ustach. Dlatego zaleca się suplementację tego pierwiastka w postaci syropu lub tabletek. W opisywanych badaniach dzienne dawki cynku oscylowały w granicach od 5-30mg. W zależności od rodzaju suplementu, dawki dzienne mogą się różnić, dlatego przed zastosowaniem należy przeczytać ulotkę.

Ekstrakty z Echinacea to popularne suplementy wspomagające leczenie infekcji i przeziębień. Przypisuje im się działanie wspomagające i modulujące działanie układu odpornościowego poprzez interakcje z receptorami kannabinoidowymi (CB2R) [32][33] i wpływ na zmniejszenie produkcji TNF-α [33][34] i interleukiny IL-1B oraz zwiększenie produkcji przeciwzapalnej IL10 [34]. Dodatkowo badania in-vitro na szczepach ptasiej (H5N1 i H7N7) i świńskiej (H1N1) grypy wykazały działanie przeciwwirusowe tego suplementu [35].

Badania i metaanalizy badań wydają się potwierdzać skuteczność działania Echinacea. Metaanaliza 24 eksperymentów klinicznych wykonana przez niemieckich naukowców sugeruje korzyści ze stosowania suplementu w postaci nieznacznie zmniejszonej liczby infekcji w porównaniu do grupy placebo. Inna analiza 14 badań klinicznych wykazała, że osoby zażywające ekstrakt Echinacea miały nie tylko mniejsze ryzyko zachorowania o 58% lecz również czas trwania infekcji uległ skróceniu średnio o 1 do 4 dni [32].

Międzynarodowy szwajcarsko-niemiecko-angielski zespół naukowców przeanalizował 6 badań klinicznych na ponad 2450 ochotnikach. Analiza wykazała mniejszą częstotliwość występowania infekcji, krótszy czas ich trwania oraz zmniejszenie liczby powikłań w postaci zapalenia oskrzeli, zatok i płuc u osób zażywających Echinace’ę w porównaniu do grupy placebo. Największe efekty zaobserwowano w grupach ochotników o podwyższonym ryzyku zachorowania np. dzieci, osoby starsze [36].

Echinacea dostępna jest w postaci ekstraktów płynnych (zawierających etanol), proszków oraz tabletek. Dawka zależna jest od rodzaju przyjmowanego suplementu, dlatego należy zastosować się do instrukcji producenta. W badaniach dawki Echinace’y przyjmownej w formie tabletek lyb proszku oscylowały w granicach od 300 – 1500mg dziennie.

Spirulina to nietoksyczne, samożywne cyjanobakterie należące do rzędu Oscillatoriales. Powszechnie wykorzystywana jest jako pożywienie lub suplement diety niemalże na całym świecie. Ma bardzo dobre właściwości odżywcze, jest doskonałym źródłem białka, witamin i minerałów. Spirulina jest suplementem o bardzo wszechstronnym działaniu. Wspomaga układ odpornościowy i układ krążenia, obniża cholesterol oraz może być wykorzystywana w przebiegu leczenia cukrzycy jako suplement wspomagający kontrolę glikemii oraz zmniejszający insulinooporność.

Spirulina ma pozytywny wpływ na układ immunologiczny człowieka. Zmniejsza stany zapalne ^[17], aktywuje komórki NK ^[17][18] oraz neutrofile i wykazuje działanie antyalergiczne ^[19][20]. Właściwości zwiększające aktywność komórek NK i neutrofili przypisywane jest polisacharydom (między innymi immulinie ^[22]), które działają na receptory komórkowe i aktywują komórki układu odpornościowego ^[23]. Wpływa również na produkcję cytokin zwiększających aktywność białych krwinek takich jak interleukina IL-2 .

Badaniu na populacji Koreańczyków w wieku 60-87 lat wykazało, że spirulina miała pozytywny wpływ na układ odpornościowy co wykazały badania laboratoryjne krwi wykonywane w trakcie eksperymentu ^[17]. Podobne badanie na grupie starszych osób wykazały zwiększoną aktywność 2,3-dioksygenaza indolaminy oraz zwiększenie liczby białych krwinek ^[25]. W innym eksperymencie zbadano wpływ suplementacji spiruliny na występowanie kataru siennego i jego powikłań w grupie 150 ochotników. W grupie zażywającej placebo zanotowano zmniejszenie objawów i powikłań w porównaniu do grupy kontrolnej zażywającej placebo ^[24].

W zależności od zastosowania dawka spiruliny może być różna. W badaniach najczęściej stosowano dawki od 1g dziennie do 8g dziennie, w dawkach podzielonych. Wydaje się, że stosowanie dawek wyższych niż wyżej wymienione nie przynosi dodatkowych efektów zdrowotnych ^[26].

Więcej o działaniu spiruliny dowiesz się tutaj.

Witamina C jest jednym z najpopularniejszych suplementów stosowanych przy wspomaganiu leczenia przeziębień. Zyskała popularność w latach 70 po publikacjach zdobywcy Nagrody Nobla w dziedzinie chemii dr Linusa Paulinga, który przypisywał witaminie C wiele właściwości terapeutycznych i zapobiegających infekcjom ^[36][37]. Niestety liczne badania wykonywane na przestrzeni kolejnych prawie 50 lat nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi dotyczącej przydatności tego suplementu w zapobieganiu i leczeniu przeziębienia.

Niemniej jednak metaanalizy badań klinicznych na pacjentach i zdrowych ochotnikach wydają się potwierdzać skuteczność witaminy C, ale tylko w wybranych populacjach. O ile u osób z grup bez zwiększonego ryzyka zachorowania i bez obniżonej odporności zażywanie witaminy C w przebiegu leczenia i jako środek profilaktyczny nie przynosi korzyści, o tyle w grupach o podwyższonym ryzyku, sportowców, osób żyjących w ciągłym stresie, źle odżywiających się, narażonych na długie przebywanie na zimnie oraz mających niedobory, suplementacja witaminy C jest w stanie zmniejszyć ryzyko infekcji o 50% i skrócić czas jej trwania ^[27][28].

Dzienna rekomendowana dawka witaminy C to 100-200mg. Wyższe dawki do 2g dziennie stosuje się w celu wzmocnienia układu odpornościowego oraz przy wspomaganiu leczenia przeziębień.

Więcej informacji na temat witaminy C znajdziesz tutaj.

[1] Josling, P. (2001). Preventing the common cold with a garlic supplement: a double-blind, placebo-controlled survey. Advances in therapy, 18(4), 189-193.

[2] Zhang, A. L., Story, D. F., Lin, V., Vitetta, L., & Xue, C. C. (2008). A population survey on the use of 24 common medicinal herbs in Australia. Pharmacoepidemiology and drug safety, 17(10), 1006-1013.

[3] Nantz MP, et al. Supplementation with aged garlic extract improves both NK and γδ-T cell function and reduces the severity of cold and flu symptoms: a randomized, double-blind, placebo-controlled nutrition intervention. Clin Nutr. (2012)

[4] Bhattacharyya, M., Girish, G. V., Karmohapatra, S. K., Samad, S. A., & Sinha, A. K. (2007). Systemic production of IFN-α by garlic (Allium sativum) in humans. Journal of Interferon & Cytokine Research, 27(5), 377-382.

[5] Elnima EI, et al. The antimicrobial activity of garlic and onion extracts. Pharmazie. (1983)

[6] Houshmand B, Mahjour F, Dianat O. Antibacterial effect of different concentrations of garlic (Allium sativum) extract on dental plaque bacteria. Indian J Dent Res. (2013)

[7] Fani MM, Kohanteb J, Dayaghi M. Inhibitory activity of garlic (Allium sativum) extract on multidrug-resistant Streptococcus mutans. J Indian Soc Pedod Prev Dent. (2007)

[8] Jahani Moghadam, F., Navidifar, T., & Amin, M. (2014). Antibacterial activity of garlic (Allium sativum L.) on multi-drug resistant Helicobacter pylori isolated from gastric biopsies. Int J Enteric Pathog, 2(2), 1-4.

[9] Kumar, M., & Berwal, J. S. (1998). Sensitivity of food pathogens to garlic (Allium sativum). Journal of Applied Microbiology, 84(2), 213-215.

[10] Sivam, G. P. (2001). Protection against Helicobacter pylori and other bacterial infections by garlic. The Journal of nutrition, 131(3), 1106S-1108S.

[11] Tsai, Y., Cole, L. L., Davis, L. E., Lockwood, S. J., Simmons, V., & Wild, G. C. (1985). Antiviral properties of garlic: in vitro effects on influenza B, herpes simplex and coxsackie viruses. Planta medica, 51(05), 460-461.

[12] Berman, T. A., & Schiller, J. T. (2017). Human papillomavirus in cervical cancer and oropharyngeal cancer: One cause, two diseases. Cancer.

[13] Gardner, E. M., Beli, E., Kempf, L. P., Lifton, D., & Fujii, H. (2010). Active Hexose Correlated Compound (AHCC) improves immune cell populations after influenza vaccination of healthy subjects. The FASEB Journal, 24(1 Supplement), lb327-lb327.

[14] Roman, B. E., Beli, E., Duriancik, D. M., & Gardner, E. M. (2013). Short-term supplementation with active hexose correlated compound improves the antibody response to influenza B vaccine. Nutrition research, 33(1), 12-17.

[15] Terakawa, N., Matsui, Y., Satoi, S., Yanagimoto, H., Takahashi, K., Yamamoto, T., … & Kamiyama, Y. (2008). Immunological effect of active hexose correlated compound (AHCC) in healthy volunteers: a double-blind, placebo-controlled trial. Nutrition and cancer, 60(5), 643-651.

[16] Ritz, B. W. (2011). Active hexose correlated compound (AHCC) and immune outcomes in humans: a review. Nat Med J, 3, 3-7.

[17] Park HJ, et al. A randomized double-blind, placebo-controlled study to establish the effects of spirulina in elderly Koreans. Ann Nutr Metab. (2008)

[18] Hirahashi T, et al. Activation of the human innate immune system by Spirulina: augmentation of interferon production and NK cytotoxicity by oral administration of hot water extract of Spirulina platensis. Int Immunopharmacol. (2002).

[19] Pak, W., Takayama, F., Mine, M., Nakamoto, K., Kodo, Y., Mankura, M., … & Mori, A. (2012). Anti-oxidative and anti-inflammatory effects of spirulina on rat model of non-alcoholic steatohepatitis. Journal of clinical biochemistry and nutrition, 51(3), 227-234.

[20] Cingi C, et al. The effects of spirulina on allergic rhinitis. Eur Arch Otorhinolaryngol. (2008)
[21] Mao TK, Van de Water J, Gershwin ME. Effects of a Spirulina-based dietary supplement on cytokine production from allergic rhinitis patients. J Med Food. (2005)

[22] Pugh, N., Ross, S. A., ElSohly, H. N., ElSohly, M. A., & Pasco, D. S. (2001). Isolation of three high molecular weight polysaccharide preparations with potent immunostimulatory activity from Spirulina platensis, Aphanizomenon flos-aquae and Chlorella pyrenoidosa. Planta medica, 67(08), 737-742

[23] Ku, C. S., Pham, T. X., Park, Y., Kim, B., Shin, M. S., Kang, I., & Lee, J. (2013). Edible blue-green algae reduce the production of pro-inflammatory cytokines by inhibiting NF-κB pathway in macrophages and splenocytes. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-General Subjects, 1830(4), 2981-2988.

[24] Cingi, C., Conk-Dalay, M., Cakli, H., & Bal, C. (2008). The effects of spirulina on allergic rhinitis. European Archives of oto-rhino-laryngology, 265(10), 1219-1223.

[25] Selmi, C., Leung, P. S., Fischer, L., German, B., Yang, C. Y., Kenny, T. P., … & Gershwin, M. E. (2011). The effects of Spirulina on anemia and immune function in senior citizens. Cellular & molecular immunology, 8(3), 248-254.

[26] examine.com (2017) Spirulina. Accessed on 17 December 2017. https://examine.com/supplements/spirulina/#summary4

[27] Johnston, C. S., Barkyoumb, G. M., & Schumacher, S. S. (2014). Vitamin C supplementation slightly improves physical activity levels and reduces cold incidence in men with marginal vitamin C status: A randomized controlled trial. Nutrients, 6(7), 2572-2583.

[28] Douglas, R. M., & Hemilä, H. (2005). Vitamin C for preventing and treating the common cold. PLoS medicine, 2(6), e168.

[29] Allan, G. M., & Arroll, B. (2014). Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence. Canadian Medical Association Journal, 186(3), 190-199.

[30] Singh, M., & Das, R. R. (2013). Zinc for the common cold. Cochrane Database Syst Rev, 6(6).

[31] Kurugöl Z, Akilli M, Bayram N, et al. The prophylactic and therapeutic effectiveness of zinc sulphate on common cold in children. Acta Paediatr 2006;95:1175–81

[32] Shah, S. A., Sander, S., White, C. M., Rinaldi, M., & Coleman, C. I. (2007). Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold: a meta-analysis. The Lancet infectious diseases, 7(7), 473-480.

[33] Gertsch, J., Schoop, R., Kuenzle, U., & Suter, A. (2004). Echinacea alkylamides modulate TNF‐α gene expression via cannabinoid receptor CB2 and multiple signal transduction pathways. FEBS letters, 577(3), 563-569.
[34] Ritchie, M. R., Gertsch, J., Klein, P., & Schoop, R. (2011). Effects of Echinaforce® treatment on ex vivo-stimulated blood cells. Phytomedicine, 18(10), 826-831.

[35] Pleschka, S., Stein, M., Schoop, R., & Hudson, J. B. (2009). Anti-viral properties and mode of action of standardized Echinacea purpurea extract against highly pathogenic avian influenza virus (H5N1, H7N7) and swine-origin H1N1 (S-OIV). Virology Journal, 6(1), 197.

[36] Schapowal, A., Klein, P., & Johnston, S. L. (2015). Echinacea reduces the risk of recurrent respiratory tract infections and complications: a meta-analysis of randomized controlled trials. Advances in therapy, 32(3), 187-200.

[36] Pauling, L. (1971). Vitamin C and the common cold. Canadian Medical Association Journal, 105(5), 448.

[37] Pauling L (1971) The significance of the evidence about ascorbic acid and the common cold. Proc Natl Acad Sci U S A 68: 2678–2681.L. PaulingThe significance of the evidence about ascorbic acid and the common cold.Proc Natl Acad Sci U S A19716826782681