Cukrzyca - przegląd suplementów diety wspomagających leczenie

Cukrzyca – objawy, diagnostyka i leczenie

• Istnieje kilka rodzajów cukrzycy różniących się przyczyną powstania choroby
• Cukrzyca niesie za sobą liczne powikłania będące bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia
• Wzrost zachorowań na cukrzycę typu II wynika z nieodpowiedniej diety, otyłości i braku ruchu
• Cynk, pochodne inozytolu, berberyna, kreatyna oraz cynamon pomagają normalizować glikemię i poprawić insulinowrażliwość. Dzięki temu są w stanie zmniejszyć skutki i wspomóc leczenie cukrzycy
• Badania naukowe sugerują skuteczność tych suplementów podobną do niektórych leków na cukrzycę

Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się podwyższonym poziomem glukozy we krwi.

Glukoza jest cukrem prostym pochodzącym z pożywienia i stanowi główne źródło energii w organizmie. Do prawidłowego przyswojenia glukozy przez komórki organizmu, konieczny jest hormon trzustkowy, który reguluje gospodarkę węglowodanową organizmu – insulina. Hormon ten ułatwia wnikanie glukozy do komórek, umożliwia magazynowanie węglowodanów w wątrobie, odpowiada za przemianę nadmiaru glukozy w tłuszcze oraz pobudza syntezę białka.

Gdy organizm nie wytwarza odpowiedniej ilości insuliny, bądź nie wykorzystuje jej w sposób prawidłowy, glukoza nie jest dostarczana do komórek i pozostaje w krwioobiegu. Utrzymujący się stan wysokiego poziomu glukozy (hiperglikemia) we krwi jest szkodliwy i niesie za sobą szereg komplikacji zdrowotnych.

Wyróżniamy kilka typów cukrzycy, z których każdy charakteryzuje się wysokim poziomem glukozy we krwi wynikającym z upośledzenia procesu wydzielania i/lub działania insuliny.

Typy Cukrzycy

• Cukrzyca typu I, nazywana także insulinozależną; stanowi około 10% wszystkich typów cukrzycy, a pierwsze objawy występują zazwyczaj u dzieci i młodzieży; choroba rozwija się w wyniku procesu autoimmunologicznego, w trakcie którego produkowane są autoprzeciwciała skierowane przeciwko komórkom β wysp trzustki; zniszczenie struktur produkujących insulinę prowadzi do całkowitego niedoboru insuliny oraz konieczności podawania jej drogą zewnętrzną;
• Cukrzyca typu II, nazywana także insulinoniezależną; jest najczęstszą postacią stanowiącą około 80% wszystkich typów cukrzycy, która zwykle pojawia się w późniejszym wieku; typ ten rozwija się w wyniku zmniejszenia wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność), co spowodowane jest zarówno upośledzonym działaniem, jak i wydzielaniem tego hormonu; niewrażliwość komórek na insulinę powoduje zwiększanie produkcji tego hormonu przez trzustkę, co znacząco obciąża możliwości wydzielnicze komórek β i prowadzi do ich uszkodzenia w późniejszych etapach choroby; etiologia cukrzycy typu drugiego jest złożona i obejmuje zarówno predyspozycje genetyczne, jak i czynniki środowiskowe;
• Cukrzyca ciężarnych, jest stanem przejściowym, pojawiającym się u ciężarnych kobiet, które nie wykazywały wcześniej zaburzeń gospodarki węglowodanowej; pomimo iż stan ten ustępuje po zakończeniu ciąży, stanowi on zagrożenie dla płodu oraz zdrowia matki; szacuje się, że u 30-45% kobiet, u których stwierdzono cukrzycę ciążową, w ciągu najbliższych 15 lat dochodzi do rozwoju cukrzycy typu II;
• Inne typy cukrzycy, być spowodowane przez wiele chorób oraz niektóre leki, które mogą przyczyniać się do występowania przewlekłej hiperglikemii; najczęstsze z tych schorzeń to: choroby trzustki, choroby układu hormonalnego, schorzenia wątroby oraz długotrwałe stosowanie sterydów; ponadto, można wyodrębnić również cukrzycę typu MODY, która stanowi grupę rzadkich typów cukrzycy uwarunkowanych mutacjami pojedynczych genów.

Objawy cukrzycy

Objawy w poszczególnych typach cukrzycy są podobne – różnią się głównie intensywnością oraz tempem przebiegu. W przypadku cukrzycy typu I, objawy występują nagle i są dość jednoznaczne, natomiast typ II rozwija się latami i trudno uchwycić początki choroby. Objawy cukrzycy to przede wszystkim osłabienie i senność, nadmierna potliwość, wzmożone uczucie głodu, wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu oraz zmiany skórne (grzybice, stany zapalne).

Powikłania cukrzycy

Cukrzyca niesie za sobą liczne powikłania będące bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia chorego. Śpiączka cukrzycowa (hipoglikemiczna) jest najgroźniejszym powikłaniem cukrzycy, które może doprowadzić do trwałych zaburzeń w układzie nerwowym, a nawet do śmierci. Stan ten może nastąpić wówczas, gdy po podaniu insuliny chory nie zjadł posiłku lub zjadł zbyt mały posiłek w stosunku do zastosowanej dawki insuliny lub podjął wysiłek fizyczny bez zapewnienia dodatkowej porcji węglowodanów. Inne przewlekłe powikłania wynikają głównie z uszkodzenia naczyń krwionośnych prowadzących do uszkodzeń tkanek i narządów.

W zależności od umiejscowienia i rozmiaru uszkodzonych naczyń wyróżniamy:

Makroangiopatie, zmiany dotyczą większych naczyń tj. wieńcowych, mózgowych czy naczyń kończyn dolnych. Prowadząc do choroby niedokrwienna serca, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu oraz miażdżycy zarostowa kończyn dolnych, zmiany te odpowiadają za ponad 70% zgonów wśród pacjentów chorych na cukrzycę.

Mikroangiopatie, zmiany dotyczą małych naczyń włosowatych w różnych narządach. W zależności od umiejscowienia uszkodzeń, wyróżniamy:

• nefropatię – uszkodzenie naczyń włosowatych nerki prowadzące do niewydolności nerek,
• retinopatię – uszkodzenie naczyń gałki ocznej odżywiających siatkówkę prowadzące do uszkodzeń wzroku i ślepoty,
• neuropatię – uszkodzenie naczyń włosowatych odżywiających nerwy prowadzące do zaburzeń czucia i temperatury; zwykle dotyczy dalszych części kończyn.
  Zespół stopy cukrzycowej, jest jednym z przewlekłych objawów cukrzycy, które rozwija się w wyniku zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego (neuropatyczny) albo układu krążenia (naczyniowy). Powikłanie przybiera postać trudno gojących się owrzodzeń, które w zaawansowanych przypadkach mogą prowadzić do amputacji stopy.

Cukrzyca typu II

W ostatnich latach odnotowuje się znaczący wzrost zachorowań na cukrzycę typu II wynikający z starzenia się społeczeństwa, nieodpowiednich nawyków żywieniowych, otyłości i braku ruchu ^[1]. Cukrzyca typu II jest wiodącą przyczyną zgonów, niepełnosprawności oraz ciężkich powikłań w starzejącym się społeczeństwie.
Patogeneza tej choroby związana jest ze stopniowym rozwojem insulinooporności rozwijającej się w wątrobie, mięśniach i tkance tłuszczowej, co w końcowym etapie doprowadza do całkowitej dysfunkcji wysp trzustki produkujących insulinę ^[2]. Stopniowo narastająca niewrażliwość tkanek na insulinę wynika z zarówno z predyspozycji genetycznych, jaki i czynników środowiskowych ^[3].

Zaburzenie odpowiedzi tkanek na insulinę powoduje początkowo znaczny wzrost jej wydzielania przez wyspy trzustki (hiperinsulinemia) po to, aby unormować zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Z uwagi na narastającą insulinooporność efektywność insuliny jest zbyt niska, co wywołuje efekt zamkniętego koła i dalszy rozwój choroby.

Insulinooporność powoduje znaczne nasilenie produkcji glukozy z niecukrowych prekursorów (glukoneogeneza) w wątrobie w czasie głodu oraz upośledzenie wychwytu glukozy przez wątrobę po posiłku, niezależnie od obecności insuliny. Do zaburzonego wychwytu glukozy dochodzi również w mięśniach, tkance tłuszczowej oraz innych narządach, co powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi (hiperglikemia) po posiłku ^[2][4][6].

Leczenie i profilaktyka cukrzycy obejmuje przede wszystkim zmianę stylu życia i nawyków żywieniowych. W zaawansowanych stadiach cukrzycy do leczenia zostają włączone leki takie jak metformina i insulina.

Poprawia kontrolę glikemii
Obniża poziom glukozy we krwi
Zmniejsza insulinooporność

[Dawki stosowane w badaniach: od 25-30mg cynku pierwiastkowego (waga rzeczywistej cząsteczki cynku bez dodatkowych substancji wspomagających wchłanianie) dziennie]

Pierwsze doniesienia dotyczące roli cynku w modulowaniu aktywności insuliny pojawiły się w latach 30 XX w., przeszło dekadę później po odkryciu hormonu ^[7]. Badania post mortem prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Toronto wykazały, że poziom cynku w trzustce osobników chorujących na cukrzycę jest o 75% niższy, niż u osób zdrowych ^[8]. Późniejsze badania epidemiologiczne także potwierdziły, że zaburzenia gospodarki cynkiem związane są z patogenezą cukrzycy ^{[9][10][11][12]}.

Cynk jest niezbędnym mikroelementem uczestniczącym w metabolizmie glukozy, gdyż bierze udział w syntezie, magazynowaniu oraz wydzielaniu insuliny ^[13][14]. Wykazano, że poziom cynku w komórkach β trzustki jest najwyższy w całym organizmie ^[15]. W komórkach β, insulina magazynowana jest w pęcherzykach wydzielniczych w postaci heksamerów połączonych dwoma jonami cynku. Ponadto, cynk uczestniczy w procesie wnikania insuliny do komórek, a także w translokacji receptora glukozy (GLUT4) do błony komórek wrażliwych na insulinę ^[16].

Zauważono, że zmiany poziomu ekspresji transportera cynkowego ZnT8 w komórkach β, znacząco wpływają na wydzielanie insuliny. Szczegółowa analiza genomu (GWAS, genome-wide association studies) wykazała, że pewien wariant (rs13266634) genu kodującego ten transporter (gen SLC30A8), ma znaczący wpływ na poziom glukozy we krwi na czczo oraz na ryzyko rozwoju cukrzycy typu II ^{[17][18][19][20]}. Ponadto wykazano, że transporter ten jest jednym z głównych autoantygenów, przeciwko którym skierowane są przeciwciała w cukrzycy typu I ^[21].

Niedobory cynku oraz jego nasilone wydalanie z moczem zostały odnotowane u pacjentów w obu typach cukrzycy ^{[22][23][24][25]}. Niestety ostateczna kwestia dotycząca suplementacji cynku w cukrzycy nie została jeszcze jednoznacznie rozstrzygnięta. Niektóre badania kliniczne wykazały korzystny wpływ suplementacji u pacjentów z cukrzycą ^[26], podczas gdy inne takiego wpływu nie wykazały ^[27].

Meta-analiza obejmująca wyniki 25 badań klinicznych na grupie 1,362 pacjentów, wykazała pozytywny wpływ suplementacji cynku na kontrolę glikemii, profil lipidowy oraz równowagę oksydacyjną ^[28]. Wykazano m.in., że u pacjentów z cukrzycą, suplementacja cynkiem zwiększyła poziom dobrego cholesterolu HDL, obniżając jednocześnie poziom glukozy, HbA1c, trójglicerydów, całkowitego cholesterolu oraz jego złej frakcji LDL ^[29][30][31].

W dalszym ciągu nie rozstrzygnięto jednak, czy suplementacja cynku może znaleźć zastosowanie w profilaktyce i łagodzeniu insulinooporności ^[32]. Ostatnie badania pokazują, że wpływ cynku na insulinooporność może zależeć od wariantu genu SLC30A8. Metaanaliza oparta na wynikach pochodzących z 14 badań wykazała bowiem, że wysoka podaż cynku u osób z wariantem rs11558471 obniża poziom glukozy we krwi spowodowany aktywnością transportera ZnT8 ^[26]. Aby jednak potwierdzić, czy dodatkowa podaż cynku u osób z wariantem tego genu wpływa na zmniejszenie ryzyka zachorowania na cukrzycę konieczne są dalsze szczegółowe badania.

Ze względu na potwierdzony wpływ cynku na metabolizm glukozy, korzystne wydaje się być uzupełnienie jego niedoborów u osób z insulinoopornością i cukrzycą. Ocena niedoboru cynku jest jednak trudna, ze względu na brak odpowiednich i specyficznych testów diagnostycznych pozwalających wiarygodnie ocenić deficyt. Wskazane jest monitorowanie dziennego spożycia cynku w produktach spożywczych i wprowadzenie dodatkowej suplementacji w przypadku niedoboru.

Rekomendowana dzienna dawka wynosi 25-30 mg cynku pierwiastkowego (waga rzeczywistej cząsteczki cynku bez dodatkowych związków wspomagających wchłanianie). Cynk powinien być zażywany w trakcie posiłku, gdyż suplementacja na czczo może powodować nudności. Suplementując cynk, należy unikać jednoczesnego zażywania takich pierwiastków jak wapń, magnez i żelazo, gdyż stosowane razem osłabiają wzajemne wchłanianie.

Dowiedz się więcej na temat działania cynku w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych.

Zmniejsza insulinooporność
Poprawia kontrolę glikemii
Zmniejsza poziom glukozy na czczo

[Dawki stosowane w badaniach: około 2-4g dziennie]

Pochodne inozytolu takie jak mio-inozytol i chiro-inozytol są alkoholami cukrowymi występującymi naturalnie w produktach pochodzenia roślinnego. Mio-inozytol jest również pochodną kwasu fitowego (fitynowego) występującego w nasionach i zbożach, którego główną rolą jest wiązanie i magazynowanie fosforu.

Pierwotnie pochodne inozytolu zaliczano do witamin z grupy B, jednak są one również z powodzeniem syntetyzowane w organizmie ludzkim z D-glukozy. Związki te odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu organizmów żywych, gdyż są one bazą do syntezy cząsteczek sygnałowych, uczestniczących w przekazywaniu informacji wewnątrz komórki. Ponadto pochodne inozytolu są ważnymi składnikami fosfolipidów błon komórkowych wszystkich żyjących organizmów.

Pochodne inozytolu uczestniczą również w metabolizmie glukozy i mogą odgrywać rolę w rozwoju insulinooporności oraz w rozwoju różnego typu powikłań u pacjentów z zaawansowaną cukrzycą ^[33]. W badaniach wykazano, że pochodne inozytolu mogą wykazywać działanie podobne do insuliny ^[34][35]. Zaobserwowano, że w przypadku cukrzycy, w komórkach narządów i tkanek najbardziej narażonych na komplikacje wywołane hiperglikemią (nerki, siatkówka, soczewka), dochodzi do obniżania poziomu mio-inozytolu na rzecz sorbitolu ^[36].

Ponadto, w modelu zwierzęcym oraz w badaniach klinicznych wykazano, że w cukrzycy dochodzi do zaburzenia równowagi usuwania pochodnych inozytolu wraz z moczem [37, 38]. Nadmierne usuwanie mio-inozytolu (MI), przy jednoczesnym niskim usuwaniu chiro-inozytolu (DCI) nazywane jest inozyturią i przedstawiane jest za pomocą współczynnika DCI/MI. Wskaźnik ten został zaproponowany jako parametr diagnostyczny do oceny insulinooporności u ludzi ^[39].

Różnego rodzaju zaburzenia prowadzące do zachwiania poziomu pochodnych inozytolu wewnątrz komórki mogą przyczyniać się do rozwoju cukrzycy. Do spadku poziomu wewnątrzkomórkowego mio-inozytolu może dochodzić w wyniku zahamowania jego wnikania do komórki, zaburzenia biosyntezy, nadmiernej degradacji lub w wyniku nadmiernego usuwania z komórki spowodowanego akumulacją sorbitolu ^[33].

W badaniach eksperymentalnych wykazano, że wysokie stężenia glukozy upośledzają wnikanie mio-inozytolu do komórek ^[40][41]. Efekt ten może wynikać z podobieństwa strukturalnego między tymi związkami, które przyczynia się do konkurowania o miejsce wiązania na transporterze ^[42]. Niski poziom mio-inozytolu w komórce może z kolei prowadzić do zaburzenia syntezy przekaźników wewnątrzkomórkowych, uczestniczących m.in. w przekazywaniu sygnałów pochodzących od receptora insuliny, a w dalszej konsekwencji do rozwoju insulinooporności ^[43].

Badania kliniczne prowadzone na ludziach wykazały korzystny wpływ suplementacji pochodnych inozytolu w chorobach, w których dochodzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Wykazano, że związki te poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę, normalizują równowagę hormonalną oraz płodność, u kobiet dotkniętych zespołem policystycznych jajników ^{[34][44][45][46][47]}.

Suplementacja pochodnych mio-inozytolu może również być korzystna w profilaktyce cukrzycy ciążowej. Suplementacja już 2-4 g mio-inozytolu na dzień, zmniejszała prawdopodobieństwo rozwinięcia cukrzycy ciążowej o 40-65% u kobiet obarczonych dużym ryzykiem jej rozwoju ^[48][49].

Co więcej pochodne inozytolu skutecznie zmniejszały insulinooporność u kobiet w wieku pomenopauzalnym dotkniętych zespołem metabolicznym, będących w grupie szczególnie wysokiego ryzyka rozwoju cukrzycy typu II. U badanych pacjentek, suplementacja 2 g mio-inozytolu dziennie przez okres 6-12 miesięcy w połączeniu z odpowiednią dietą, korzystnie wpływała na poziom insuliny i glukozy na czczo, popeawiając tym samym wartość wskaźnika HOMA-IR (wskaźnik insulinooporności) ^[50][51]. Oprócz poprawy metabolizmu glukozy odnotowano również istotne zmniejszenie czynników ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych tj. obniżenia ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz podwyższenie poziomu cholesterolu HDL.

Badania kliniczne wykazały, ze mio-inozytol obniża poziom insuliny w większym stopniu, niż leki będące złotym standardem leczenia insulinooporności (pioglitazon ^[52], rosiglitazon ^[53], metformina ^[54]). Dotychczas opublikowane badania kliniczne na grupie kobiet wskazują, że suplementacja pochodnych inozytolu może być korzystna w profilaktyce cukrzycy i zespołu metabolicznego.

Aby jednoznacznie potwierdzić zasadność stosowania tych związków w leczeniu cukrzycy, konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań na grupie kobiet i mężczyzn pochodzących z różnych grup etnicznych.

Poprawia kontrolę glikemii (tylko w połączeniu z wysiłkiem fizycznym)

Kreatyna (kwas β-metyloguanidynooctowy) jest pochodną guanidyny i naturalną aminą występującą w komórkach organizmu. Syntezowana jest podczas przemian metabolicznych z 3 aminokwasów: metioniny, argininy i glicyny w trzustce, nerkach, wątrobie i w niewielkich ilościach w mózgu oraz jądrach ^[55][56].

Praktycznie cała pula kreatyny jest magazynowana w komórkach mięśni w postaci wolnej kreatyny oraz fosforanu kreatyny. Fosforan kreatyny stanowi źródło energii, które może zostać wykorzystane m.in. do odbudowy cząsteczek ATP zużytych podczas skurczu mięśnia ^[57].

Głównym źródłem kreatyny jest czerwone mięso. Suplementacja kreatyny przed wysiłkiem fizycznym zwiększa jej dostępność w mięśniach, wpływając na siłę ich skurczu, wydajność i zdolność do regeneracji. Ponadto suplementacja kreatyną łagodzi atrofię i wspomaga siłę mięśniową, a także usprawnia metabolizm komórek mięśnia ^[58][59][60].

Zauważono, że kreatyna odpowiadała za normalizację poziomu glukozy we krwi oraz na opóźnienie występowania cukrzycy w mysim modelu choroby Huntingtona ^[61]. Zaobserwowano także, że kreatyna obniża zanik receptorów glukozy GLUT4 na komórkach mięśni, spowodowany długotrwałym unieruchomieniem ^[62]. Następnie w badaniu klinicznym, wykazano poprawę kontroli glikemii u osób z cukrzycą, u których zastosowano kreatynę w połączeniu z wysiłkiem fizycznym ^[63]. Suplementacja kreatyny przed treningiem poprawiła m.in. wyniki testu doustnego obciążenia glukozą, co mogło być związane z zwiększeniem wrażliwości tkanek na działanie insuliny ^[64][65].

Aby określić wpływ kreatyny na stan zdrowia pacjentów z cukrzycą typu II, przeprowadzono dwa randomizowane badania kliniczne kontrolowane placebo ^[63][66]. Uczestnikom badania podawano kreatynę bądź placebo w połączeniu z ćwiczeniami aerobowymi i wzmacniającymi o umiarkowanej intensywności. Kreatyna w połączeniu w wysiłkiem fizycznym spowodowała obniżenie poziomu HbA1c, poprawiła parametry krzywej cukrowej, wpłynęła na poziom glikemii po posiłku oraz nasiliła wbudowywanie receptora GLUT4 do błony komórkowej ^[63]. Wysiłek fizyczny był czynnikiem wywołującym translokację GLUT4 do błony komórkowej, jednak suplementacja kreatyną dodatkowo wzmacniała ten efekt, zwiększając korzyści płynące z ćwiczeń ^[63][66].

Co ważne sama suplementacja kreatyny, bez połączenia z treningiem, nie wykazuje pozytywnego wypływu na poprawę gospodarki węglowodanowej ani nie zwiększa wrażliwości tkanek na insulinę ^[67][68]. Kreatyna jest ogólnodostępna, tania, bezpieczna i nie powoduje interakcji z innymi lekami. Suplementacja keratyny jest korzystna dla wszystkich osób uprawiających sport niezależnie od występującej insulinooporności.

Obniża poziom HbA1c
Obniża poziom glukozy na czczo i po posiłku
Poprawia ogólny profil lipidowy
Zmniejsza insulinooporność

[Dawki stosowane w badaniach: około 900-2000mg dziennie]
UWAGA: Berberyna może powodować zagrażające życiu reakcje gdy zażywana jest z niektórymi lekami np. antybiotykami makrolidowymi. Jeżeli zażywasz jakiekolwiek leki, skonsultuj suplementację berberyny z lekarzem lub farmaceutą.

Berberyna jest alkaloidem pochodzenia roślinnego izolowanym z berberysu, stosowanym w medycynie chińskiej i ajurwedyjskej od 3000 r. p.n.e. ^[69].

Właściwości przeciwcukrzycowe berberyny zostały zaobserwowane przez przypadek, gdy zastosowano ją u pacjentów z cukrzycą jako środek łagodzący biegunkę ^[70]. Od tego czasu przeprowadzono wiele eksperymentów in vitro oraz in vivo, w celu zbadania wpływu berberyny na poziom glukozy we krwi.

Działanie hipoglikemiczne berberyny ma charakter złożony i odbywa się za pośrednictwem kilku mechanizmów, do których należy m.in. zwiększanie aktywności glukokinazy ^[71], zwiększenie wydzielania insuliny i regeneracji komórek β trzustki ^[72], zwiększanie wrażliwości tkanek na insulinę ^[73] oraz zahamowanie glukoneogenezy w wątrobie ^[74].

Oprócz działania hipoglikemicznego, związek ten wpływa na łagodzenie powikłań wynikających z cukrzycy m.in. powikłań sercowo-naczyniowych, nefropatii oraz neuropatii ^[75]. Badania kliniczne wykazały, że jest ona bezpiecznym środkiem wykazującym łagodne skutki uboczne w postaci dolegliwości żołądkowo-jelitowych ^[76].

Badanie kliniczne, w którym porównano działanie berberyny i metforminy u chorych z cukrzycą wykazało, że efekt terapeutyczny jest porównywalny dla obu substancji. Berberyna skutecznie obniżała poziom HbA1c oraz poziom glukozy na czczo i po posiłku ^[77], co zostało potwierdzone w późniejszych badaniach ^[78]. Metaanaliza obejmująca wyniki 27 badań klinicznych na grupie ponad 2500 pacjentów wykazała, że berberyna posiada właściwości przeciwcukrzycowe oraz poprawiające ogólny profil lipidowy ^[79].

Późniejsze badania potwierdziły, że podobnie jak metformina, berberyna reguluje aktywność wielu szlaków sygnałowych w komórce związanych z metabolizmem glukozy tj. AMPK, MAPK, PKC, PPARα, PPARγ [78, 80]. Berberyna wpływa na aktywność kinazy AMPK, co zwiększa wzrost wychwytu glukozy przez mięśnie, wątrobę i tkankę tłuszczową oraz hamuje glukoneogenezę w wątrobie poprzez blokowanie aktywności enzymów uczestniczących w tym szlaku metabolicznym ^[81].

Wyniki ostatniej metaanalizy podsumowującej wyniki 28 badań potwierdziły skuteczność berberyny w leczeniu cukrzycy typu II ^[82]. Dobre rezultaty leczenia były osiągane zarówno dla samej berberyny, jak i dla berberyny stosowanej w połączeniu z innymi lekami obniżającymi poziom glukozy we krwi.

Berberyna wpływała na obniżenie poziomu glukozy na czczo i po posiłku oraz obniżała poziom HbA1c u pacjentów z cukrzycą. Najlepszy efekt terapeutyczny odnotowano u pacjentów, u których stosowano połączenie berberyny z innymi lekami przeciwcukrzycowymi.

Głównym problemem związanym ze stosowaniem berberyny jest jej niska biodostępność, która spowodowana jest przez kilka czynników związanych z metabolizmem tego związku ^[83]. Berberyna w niskim pH tworzy agregaty, co powoduje zmniejszenie jej rozpuszczalności i wchłaniania ^[84][85]. Berberyna jest również substratem dla P-glikoproteiny znajdującej się w komórkach jelita, co powoduje wtórne wypompowywanie części związku do światła jelita ^[86].

Dodatkowo 80% berberyny jest metabolizowane w wątrobie i jelicie poprzez enzymy należące do kompleksu cytochromu P450, stąd też należy zachować szczególną ostrożność ze względu na zagrażające życiu interakcje berberyny z innymi lekami, np. z antybiotykami makrolidowymi. Aby osiągnąć terapeutyczne stężenia berberyny w surowicy krwi konieczne jest suplementacja dużych dawek tego związku, co z kolei może zwiększać prawdopodobieństwo dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Sugeruje się, aby zażywać berberynę w dziennej dawce 900-2000 mg w 3-4 dawkach po 300-500 mg ^[69].

Poprawia kontrolę glikemii
Zmniejsza insulinooporność
Poprawia ogólny profil lipidowy
Obniża poziom glukozy na czczo

[Dawki stosowane w badaniach: około 900-2000mg dziennie]
UWAGA: Berberyna może powodować zagrażające życiu reakcje gdy zażywana jest z niektórymi lekami np. antybiotykami makrolidowymi. Jeżeli zażywasz jakiekolwiek leki, skonsultuj suplementację berberyny z lekarzem lub farmaceutą.

Cynamon jest powszechnie używaną przyprawą, pozyskiwaną z wysuszonej kory cynamonowca ^[87]. Rodzaj cynamonowiec obejmuje około 250 gatunków drzew i dużych krzewów, z których 4 rodzaje stosowane są jako przyprawa.

Najbardziej znanym i cenionym przedstawicielem jest cynamonowiec cejloński (Cinnamomum verum). Ponadto wyróżnia się jeszcze cynamonowiec wonny, zwany inaczej kasja (C. cassia), obejmujacy pozostałe 3 gatunki tj. C. aromaticum (chiński), C. loureirii (wietnamski), C. burmanni (indonezyjski). Od czasów starożytnych, zarówno mielona kora jak i pozyskiwany z niej olejek stosowane były, jako środki lecznicze o szerokim zastosowaniu ^[88].

W ostatnich latach pojawiły się doniesienia sugerujące, że cynamon ma szereg właściwości prozdrowotnych, z czego najważniejsze to korzystny wpływ na kontrolę glikemii u pacjentów z cukrzycą ^[89]. Wyniki pochodzące z badań in vitro oraz in vivo wykazały, że związki zawarte w ekstrakcie z cynamonu wpływają na aktywację receptora insulinowego za pośrednictwem kilku mechanizmów. Zaobserwowano, że cynamon poprawia wrażliwość tkanek na insulinę, kontrolę glikemii oraz profil lipidowy m.in. poprzez zwiększenie fosforylacji receptora insuliny, zwiększenie syntezy i aktywności transportera glukozy GLUT-4, zwiększenie syntezy glikogenu w wątrobie oraz zahamowanie aktywności enzymów trawiennych rozkładających cukry ^{[90][91][92][93]}.

Zainteresowanie cynamonem wzrosło, gdy z cynamonu wyizolowano związek chemiczny o działaniu wzmacniającym działanie insuliny ^[94][95]. Niemniej jednak dotychczas opublikowane wyniki badań klinicznych nie przyniosły jednoznacznych rezultatów pozwalających określić wpływ cynamonu na kontrolę glikemii.

Pierwsze badanie kliniczne dotyczące wpływu cynamonu na kontrolę glikemii i profil lipidowy u pacjentów z cukrzycą przeprowadzono w 2003 roku ^[95]. W badaniu, chorym podawano 1-6 g cynamonu dziennie przez okres 40 dni. Wykazano, że cynamon wpływał na obniżenie poziomu glukozy na czczo (18-29%), a także obniżenie poziomu triglicerydów (23-30%), LDL cholesterolu (7-27%) oraz cholesterolu całkowitego (12-26%).

Późniejsze wyniki niektórych badań również wykazały wpływ cynamonu na poprawę glikemii i profilu lipidowego m.in. u pacjenów z zespołem przedcukrzycowym, niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby, zespołem policystycznych jajników oraz u osób z nadwagą ^[96][97][98]. Wyniki trzech metaanaliz przeprowadzonych w ostatnim czasie wykazały, że u pacjentów z cukrzycą, cynamon wypływał na obniżenie poziomu glukozy na czczo ^{[99][100][101]}, jednak tylko w jednej metaanalizie odnotowano spadek poziomu HbA1c, będącej bardziej wiarygodnym wskaźnikiem stanu klinicznego pacjentów ^[99]. Warto jednak wspomnieć, że znaczna część badań ujętych w metaanalizach była przeprowadzona na małych, niejednorodnych grupach, a same badania były niskiej jakości, co znacząco utrudnia wiarygodną interpretację wyników.

Należy zachować ostrożność spożywając duże dawki cynamonu, gdyż zawiera on znaczne ilości kumaryny – związku o działaniu hepatotoksycznym ^[102]. Ze wszystkich rodzajów cynamonu, cynamon cejloński zawiera najniższe poziom tego związku.

[1] Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes: estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care 2004;27:1047-53.
[2] DeFronzo RA. Lilly lecture 1987. The triumvirate: beta-cell, muscle, liver. A collusion responsible for NIDDM. Diabetes 1988;37:667-87.
[3] Jallut D, Golay A, Munger R, et al. Impaired glucose tolerance and diabetes in obesity: a 6-year follow-up study of glucose metabolism. Metabolism 1990;39:1068-75.
[4] Zimmet P, Whitehouse S, Alford F, Chisholm D. The relationship of insulin response to a glucose stimulus over a wide range of glucose tolerance. Diabetologia 1978;15:23-7.
[5] Saad MF, Knowler WC, Pettitt DJ, Nelson RG, Mott DM, Bennett PH. Sequential changes in serum insulin concentration during development of non-insulin-dependent diabetes. Lancet 1989;1:1356-9.
[6] Defronzo RA. Banting Lecture. From the triumvirate to the ominous octet: a new paradigm for the treatment of type 2 diabetes mellitus. Diabetes. United States2009:773-95.
[7] Scott DA. Crystalline insulin. Biochem J 1934;28:1592-602 1.
[8] Scott DA, Fisher AM. THE INSULIN AND THE ZINC CONTENT OF NORMAL AND DIABETIC PANCREAS. J Clin Invest 1938;17:725-8.
[9] Jansen J, Rosenkranz E, Overbeck S, et al. Disturbed zinc homeostasis in diabetic patients by in vitro and in vivo analysis of insulinomimetic activity of zinc. J Nutr Biochem 2012;23:1458-66.
[10] Basaki M, Saeb M, Nazifi S, Shamsaei HA. Zinc, copper, iron, and chromium concentrations in young patients with type 2 diabetes mellitus. Biol Trace Elem Res 2012;148:161-4.
[11] Garg VK, Gupta R, Goyal RK. Hypozincemia in diabetes mellitus. J Assoc Physicians India 1994;42:720-1.
[12] el-Yazigi A, Hannan N, Raines DA. Effect of diabetic state and related disorders on the urinary excretion of magnesium and zinc in patients. Diabetes Res 1993;22:67-75.
[13] Keller SR. Role of the insulin-regulated aminopeptidase IRAP in insulin action and diabetes. Biol Pharm Bull 2004;27:761-4.
[14] Moore WT, Bowser SM, Fausnacht DW, Staley LL, Suh KS, Liu D. Beta Cell Function and the Nutritional State: Dietary Factors that Influence Insulin Secretion. Curr Diab Rep 2015;15:76.
[15] Chimienti F, Favier A, Seve M. ZnT-8, a pancreatic beta-cell-specific zinc transporter. Biometals 2005;18:313-7.
[16] Tang X, Shay NF. Zinc has an insulin-like effect on glucose transport mediated by phosphoinositol-3-kinase and Akt in 3T3-L1 fibroblasts and adipocytes. J Nutr 2001;131:1414-20.
[17] Zeggini E, Weedon MN, Lindgren CM, et al. Replication of genome-wide association signals in UK samples reveals risk loci for type 2 diabetes. Science 2007;316:1336-41.
[18] Sladek R, Rocheleau G, Rung J, et al. A genome-wide association study identifies novel risk loci for type 2 diabetes. Nature 2007;445:881-5.
[19] Scott LJ, Mohlke KL, Bonnycastle LL, et al. A genome-wide association study of type 2 diabetes in Finns detects multiple susceptibility variants. Science 2007;316:1341-5.
[20] Saxena R, Voight BF, Lyssenko V, et al. Genome-wide association analysis identifies loci for type 2 diabetes and triglyceride levels. Science 2007;316:1331-6.
[21] Wenzlau JM, Juhl K, Yu L, et al. The cation efflux transporter ZnT8 (Slc30A8) is a major autoantigen in human type 1 diabetes. Proc Natl Acad Sci U S A 2007;104:17040-5.
[22] McNair P, Kiilerich S, Christiansen C, Christensen MS, Madsbad S, Transbol I. Hyperzincuria in insulin treated diabetes mellitus–its relation to glucose homeostasis and insulin administration. Clin Chim Acta 1981;112:343-8.
[23] Williams NR, Rajput-Williams J, West JA, Nigdikar SV, Foote JW, Howard AN. Plasma, granulocyte and mononuclear cell copper and zinc in patients with diabetes mellitus. Analyst 1995;120:887-90.
[24] Aguilar MV, Saavedra P, Arrieta FJ, et al. Plasma mineral content in type-2 diabetic patients and their association with the metabolic syndrome. Ann Nutr Metab 2007;51:402-6.
[25] Kinlaw WB, Levine AS, Morley JE, Silvis SE, McClain CJ. Abnormal zinc metabolism in type II diabetes mellitus. Am J Med 1983;75:273-7.
[26] Kanoni S, Nettleton JA, Hivert MF, et al. Total zinc intake may modify the glucose-raising effect of a zinc transporter (SLC30A8) variant: a 14-cohort meta-analysis. Diabetes 2011;60:2407-16.
[27] Foster M, Petocz P, Samman S. Effects of zinc on plasma lipoprotein cholesterol concentrations in humans: a meta-analysis of randomised controlled trials. Atherosclerosis 2010;210:344-52.
[28] Genovese RF, Newman DB, Brewer TG. Behavioral and neural toxicity of the artemisinin antimalarial, arteether, but not artesunate and artelinate, in rats. Pharmacol Biochem Behav 2000;67:37-44.
[29] Parham M, Amini M, Aminorroaya A, Heidarian E. Effect of Zinc Supplementation on Microalbuminuria in Patients With Type 2 Diabetes: A Double Blind, Randomized, Placebo-Controlled, Cross-Over Trial. Rev Diabet Stud 2008;5:102-9.
[30] Gunasekara P, Hettiarachchi M, Liyanage C, Lekamwasam S. Effects of zinc and multimineral vitamin supplementation on glycemic and lipid control in adult diabetes. Diabetes Metab Syndr Obes 2011;4:53-60.
[31] Al-Maroof RA, Al-Sharbatti SS. Serum zinc levels in diabetic patients and effect of zinc supplementation on glycemic control of type 2 diabetics. Saudi Med J 2006;27:344-50.
[32] El Dib R, Gameiro OL, Ogata MS, et al. Zinc supplementation for the prevention of type 2 diabetes mellitus in adults with insulin resistance. Cochrane Database Syst Rev 2015:Cd005525.
[33] Croze ML, Soulage CO. Potential role and therapeutic interests of myo-inositol in metabolic diseases. Biochimie 2013;95:1811-27.
[34] Unfer V, Carlomagno G, Dante G, Facchinetti F. Effects of myo-inositol in women with PCOS: a systematic review of randomized controlled trials. Gynecol Endocrinol 2012;28:509-15.
[35] Ortmeyer HK. Dietary myoinositol results in lower urine glucose and in lower postprandial plasma glucose in obese insulin resistant rhesus monkeys. Obes Res 1996;4:569-75.
[36] Winegrad AI. Banting lecture 1986. Does a common mechanism induce the diverse complications of diabetes? Diabetes 1987;36:396-406.
[37] Kennington AS, Hill CR, Craig J, et al. Low urinary chiro-inositol excretion in non-insulin-dependent diabetes mellitus. N Engl J Med 1990;323:373-8.
[38] Sun TH, Heimark DB, Nguygen T, Nadler JL, Larner J. Both myo-inositol to chiro-inositol epimerase activities and chiro-inositol to myo-inositol ratios are decreased in tissues of GK type 2 diabetic rats compared to Wistar controls. Biochem Biophys Res Commun 2002;293:1092-8.
[39] Larner J, Craig JW. Urinary myo-inositol-to-chiro-inositol ratios and insulin resistance. Diabetes Care 1996;19:76-8.
[40] Yorek MA, Dunlap JA. The effect of elevated glucose levels on myo-inositol metabolism in cultured bovine aortic endothelial cells. Metabolism 1989;38:16-22.
[41] Greene DA, Lattimer SA. Sodium- and energy-dependent uptake of myo-inositol by rabbit peripheral nerve. Competitive inhibition by glucose and lack of an insulin effect. J Clin Invest 1982;70:1009-18.
[42] Olgemoller B, Schwaabe S, Schleicher ED, Gerbitz KD. Competitive inhibition by glucose of myo-inositol incorporation into cultured porcine aortic endothelial cells. Biochim Biophys Acta 1990;1052:47-52.
[43] Clements RS, Jr., Stockard CR. Abnormal sciatic nerve myo-inositol metabolism in the streptozotocin-diabetic rat: effect of insulin treatment. Diabetes 1980;29:227-35.
[44] Raffone E, Rizzo P, Benedetto V. Insulin sensitiser agents alone and in co-treatment with r-FSH for ovulation induction in PCOS women. Gynecol Endocrinol 2010;26:275-80.
[45] Genazzani AD, Lanzoni C, Ricchieri F, Jasonni VM. Myo-inositol administration positively affects hyperinsulinemia and hormonal parameters in overweight patients with polycystic ovary syndrome. Gynecol Endocrinol 2008;24:139-44.
[46] Papaleo E, Unfer V, Baillargeon JP, et al. Myo-inositol in patients with polycystic ovary syndrome: a novel method for ovulation induction. Gynecol Endocrinol 2007;23:700-3.
[47] Gerli S, Papaleo E, Ferrari A, Di Renzo GC. Randomized, double blind placebo-controlled trial: effects of myo-inositol on ovarian function and metabolic factors in women with PCOS. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2007;11:347-54.
[48] Corrado F, D’Anna R, Di Vieste G, et al. The effect of myoinositol supplementation on insulin resistance in patients with gestational diabetes. Diabet Med 2011;28:972-5.
[49] D’Anna R, Scilipoti A, Giordano D, et al. myo-Inositol supplementation and onset of gestational diabetes mellitus in pregnant women with a family history of type 2 diabetes: a prospective, randomized, placebo-controlled study. Diabetes Care 2013;36:854-7.
[50] Giordano D, Corrado F, Santamaria A, et al. Effects of myo-inositol supplementation in postmenopausal women with metabolic syndrome: a perspective, randomized, placebo-controlled study. Menopause 2011;18:102-4.
[51] Santamaria A, Giordano D, Corrado F, et al. One-year effects of myo-inositol supplementation in postmenopausal women with metabolic syndrome. Climacteric 2012;15:490-5.
[52] Gupta AK, Smith SR, Greenway FL, Bray GA. Pioglitazone treatment in type 2 diabetes mellitus when combined with portion control diet modifies the metabolic syndrome. Diabetes Obes Metab 2009;11:330-7.
[53] Esposito K, Ciotola M, Carleo D, et al. Effect of rosiglitazone on endothelial function and inflammatory markers in patients with the metabolic syndrome. Diabetes Care 2006;29:1071-6.
[54] Fontbonne A, Diouf I, Baccara-Dinet M, Eschwege E, Charles MA. Effects of 1-year treatment with metformin on metabolic and cardiovascular risk factors in non-diabetic upper-body obese subjects with mild glucose anomalies: a post-hoc analysis of the BIGPRO1 trial. Diabetes Metab 2009;35:385-91.
[55] Spillane M, Schoch R, Cooke M, et al. The effects of creatine ethyl ester supplementation combined with heavy resistance training on body composition, muscle performance, and serum and muscle creatine levels. J Int Soc Sports Nutr 2009;6:6.
[56] Smith RN, Agharkar AS, Gonzales EB. A review of creatine supplementation in age-related diseases: more than a supplement for athletes. F1000Res 2014;3:222.
[57] Cooper R, Naclerio F, Allgrove J, Jimenez A. Creatine supplementation with specific view to exercise/sports performance: an update. J Int Soc Sports Nutr 2012;9:33.
[58] Gualano B, Artioli GG, Poortmans JR, Lancha Junior AH. Exploring the therapeutic role of creatine supplementation. Amino Acids 2010;38:31-44.
[59] Branch JD. Effect of creatine supplementation on body composition and performance: a meta-analysis. Int J Sport Nutr Exerc Metab 2003;13:198-226.
[60] Pinto CL, Botelho PB, Carneiro JA, Mota JF. Impact of creatine supplementation in combination with resistance training on lean mass in the elderly. J Cachexia Sarcopenia Muscle 2016;7:413-21.
[61] Ferrante RJ, Andreassen OA, Jenkins BG, et al. Neuroprotective effects of creatine in a transgenic mouse model of Huntington’s disease. J Neurosci 2000;20:4389-97.
[62] Op 't Eijnde B, Urso B, Richter EA, Greenhaff PL, Hespel P. Effect of oral creatine supplementation on human muscle GLUT4 protein content after immobilization. Diabetes 2001;50:18-23.
[63] Gualano B, V DESP, Roschel H, et al. Creatine in type 2 diabetes: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Med Sci Sports Exerc 2011;43:770-8.
[64] Derave W, Eijnde BO, Verbessem P, et al. Combined creatine and protein supplementation in conjunction with resistance training promotes muscle GLUT-4 content and glucose tolerance in humans. J Appl Physiol (1985) 2003;94:1910-6.
[65] Gualano B, Novaes RB, Artioli GG, et al. Effects of creatine supplementation on glucose tolerance and insulin sensitivity in sedentary healthy males undergoing aerobic training. Amino Acids 2008;34:245-50.
[66] Alves CR, Ferreira JC, de Siqueira-Filho MA, Carvalho CR, Lancha AH, Jr., Gualano B. Creatine-induced glucose uptake in type 2 diabetes: a role for AMPK-alpha? Amino Acids 2012;43:1803-7.
[67] Newman JE, Hargreaves M, Garnham A, Snow RJ. Effect of creatine ingestion on glucose tolerance and insulin sensitivity in men. Med Sci Sports Exerc 2003;35:69-74.
[68] van Loon LJ, Saris WH, Verhagen H, Wagenmakers AJ. Plasma insulin responses after ingestion of different amino acid or protein mixtures with carbohydrate. Am J Clin Nutr 2000;72:96-105.
[69] Wang H, Zhu C, Ying Y, Luo L, Huang D, Luo Z. Metformin and berberine, two versatile drugs in treatment of common metabolic diseases. Oncotarget 2018;9:10135-46.
[70] Ni YX. [Therapeutic effect of berberine on 60 patients with type II diabetes mellitus and experimental research]. Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi 1988;8:711-3, 07.
[71] Zhang Q, Xiao XH, Feng K, et al. Berberine Moderates Glucose and Lipid Metabolism through Multipathway Mechanism. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2011:1-10.
[72] Leng SH, Lu FE, Xu LJ. Therapeutic effects of berberine in impaired glucose tolerance rats and its influence on insulin secretion. Acta Pharmacol Sin 2004;25:496-502.
[73] Wang Y, Campbell T, Perry B, Beaurepaire C, Qin L. Hypoglycemic and insulin-sensitizing effects of berberine in high-fat diet- and streptozotocin-induced diabetic rats. Metabolism 2011;60:298-305.
[74] Jiang SJ, Dong H, Li JB, et al. Berberine inhibits hepatic gluconeogenesis via the LKB1-AMPK-TORC2 signaling pathway in streptozotocin-induced diabetic rats. World J Gastroenterol 2015;21:7777-85.
[75] Zhang Q, Li Y, Chen L. [Effect of berberine in treating type 2 diabetes mellitus and complications and its relevant mechanisms]. Zhongguo Zhong Yao Za Zhi 2015;40:1660-5.
[76] Chang W, Chen L, Hatch GM. Berberine as a therapy for type 2 diabetes and its complications: From mechanism of action to clinical studies. Biochem Cell Biol 2015;93:479-86.
[77] Yin J, Xing H, Ye J. Efficacy of berberine in patients with type 2 diabetes mellitus. Metabolism 2008;57:712-7.
[78] Zhang H, Wei J, Xue R, et al. Berberine lowers blood glucose in type 2 diabetes mellitus patients through increasing insulin receptor expression. Metabolism 2010;59:285-92.
[79] Lan J, Zhao Y, Dong F, et al. Meta-analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus, hyperlipemia and hypertension. J Ethnopharmacol 2015;161:69-81.
[80] Kong WJ, Zhang H, Song DQ, et al. Berberine reduces insulin resistance through protein kinase C-dependent up-regulation of insulin receptor expression. Metabolism 2009;58:109-19.
[81] Xia X, Yan J, Shen Y, et al. Berberine improves glucose metabolism in diabetic rats by inhibition of hepatic gluconeogenesis. PLoS One 2011;6:e16556.
[82] Liang Y, Xu X, Yin M, et al. Effects of berberine on blood glucose in patients with type 2 diabetes mellitus: a systematic literature review and a meta-analysis. Endocr J 2018.
[83] Zhang J, Zhou F, Lu M, et al. Pharmacokinetics-pharmacology disconnection of herbal medicines and its potential solutions with cellular pharmacokinetic-pharmacodynamic strategy. Curr Drug Metab 2012;13:558-76.
[84] Spinozzi S, Colliva C, Camborata C, et al. Berberine and its metabolites: relationship between physicochemical properties and plasma levels after administration to human subjects. J Nat Prod 2014;77:766-72.
[85] Battu SK, Repka MA, Maddineni S, Chittiboyina AG, Avery MA, Majumdar S. Physicochemical characterization of berberine chloride: a perspective in the development of a solution dosage form for oral delivery. AAPS PharmSciTech 2010;11:1466-75.
[86] Bansal T, Mishra G, Jaggi M, Khar RK, Talegaonkar S. Effect of P-glycoprotein inhibitor, verapamil, on oral bioavailability and pharmacokinetics of irinotecan in rats. Eur J Pharm Sci 2009;36:580-90.
[87] Jayaprakasha GK, Rao LJ. Chemistry, biogenesis, and biological activities of Cinnamomum zeylanicum. Crit Rev Food Sci Nutr 2011;51:547-62.
[88] Rao PV, Gan SH. Cinnamon: a multifaceted medicinal plant. Evid Based Complement Alternat Med 2014;2014:642942.
[89] Gruenwald J, Freder J, Armbruester N. Cinnamon and health. Crit Rev Food Sci Nutr 2010;50:822-34.
[90] Ranasinghe P, Jayawardana R, Galappaththy P, Constantine GR, de Vas Gunawardana N, Katulanda P. Efficacy and safety of 'true’ cinnamon (Cinnamomum zeylanicum) as a pharmaceutical agent in diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabet Med 2012;29:1480-92.
[91] Cao H, Polansky MM, Anderson RA. Cinnamon extract and polyphenols affect the expression of tristetraprolin, insulin receptor, and glucose transporter 4 in mouse 3T3-L1 adipocytes. Arch Biochem Biophys 2007;459:214-22.
[92] Beejmohun V, Peytavy-Izard M, Mignon C, et al. Acute effect of Ceylon cinnamon extract on postprandial glycemia: alpha-amylase inhibition, starch tolerance test in rats, and randomized crossover clinical trial in healthy volunteers. BMC Complement Altern Med 2014;14:351.
[93] Medagama AB. The glycaemic outcomes of Cinnamon, a review of the experimental evidence and clinical trials. Nutr J 2015;14:108.
[94] Jarvill-Taylor KJ, Anderson RA, Graves DJ. A hydroxychalcone derived from cinnamon functions as a mimetic for insulin in 3T3-L1 adipocytes. J Am Coll Nutr 2001;20:327-36.
[95] Khan A, Safdar M, Ali Khan MM, Khattak KN, Anderson RA. Cinnamon improves glucose and lipids of people with type 2 diabetes. Diabetes Care 2003;26:3215-8.
[96] Anderson RA, Zhan Z, Luo R, et al. Cinnamon extract lowers glucose, insulin and cholesterol in people with elevated serum glucose. J Tradit Complement Med 2016;6:332-6.
[97] Borzoei A, Rafraf M, Niromanesh S, Farzadi L, Narimani F, Doostan F. Effects of cinnamon supplementation on antioxidant status and serum lipids in women with polycystic ovary syndrome. J Tradit Complement Med 2018;8:128-33.
[98] Askari F, Rashidkhani B, Hekmatdoost A. Cinnamon may have therapeutic benefits on lipid profile, liver enzymes, insulin resistance, and high-sensitivity C-reactive protein in nonalcoholic fatty liver disease patients. Nutr Res 2014;34:143-8.
[99] Akilen R, Tsiami A, Devendra D, Robinson N. Cinnamon in glycaemic control: Systematic review and meta analysis. Clin Nutr 2012;31:609-15.
[100] Davis PA, Yokoyama W. Cinnamon intake lowers fasting blood glucose: meta-analysis. J Med Food 2011;14:884-9.
[101] Allen RW, Schwartzman E, Baker WL, Coleman CI, Phung OJ. Cinnamon use in type 2 diabetes: an updated systematic review and meta-analysis. Ann Fam Med 2013;11:452-9.
[102] Abraham K, Wohrlin F, Lindtner O, Heinemeyer G, Lampen A. Toxicology and risk assessment of coumarin: focus on human data. Mol Nutr Food Res 2010;54:228-39.