Witamina E
Witamina E to grupa ośmiu związków rozpuszczalnych w tłuszczach o właściwościach przeciwutleniających. Jej niedobór może prowadzić do neuropatii i ataksji. Udowodniono skuteczność suplementacji witaminą E w jej niedoborach, niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby, chorobie Alzheimera oraz wzmacnianiu skuteczności niektórych szczepień. Przyjmowanie 12-15 mg witaminy E dziennie wystarczy, aby utrzymać prawidłowy poziom witaminy we krwi.
Witamina E – najważniejsze informacje
Wpływ witaminy E na:
- Niedobory witaminy E
- Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
- Choroba Alzheimera
- Wspomaganie skuteczności szczepionek
dr Irmina Grzegorek
Redaktor Naukowy
Ukończyła studia magisterskie z zakresu biotechnologii medycznej oraz studia doktoranckie z zakresu histologii I biologii komórki na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. W międzyczasie, pogłębiając swoją wiedzę i zainteresowania, ukończyła również 2-letnią szkołę farmaceutyczną. Irmina ma ponad 5 lat doświadczenia w badaniach naukowych oraz 3 lata doświadczenia redaktorskiego w wydawnictwie naukowym. Na co dzień zajmuje się zarządzaniem czasopismami naukowymi w tematyce medyczno-biologicznej. W wolnych chwilach pisze artykuły o suplementach diety, oparte na aktualnej wiedzy medycznej z przeprowadzonych do tej pory badań klinicznych.
- Witamina E to grupa ośmiu związków rozpuszczalnych w tłuszczach o silnych właściwościach przeciwutleniających.
- Naturalne formy witaminy E występują w roślinach: orzechach, migdałach, olejach roślinnych (kukurydzianym, sojowym, arachidowym), ziarnach zbóż
- Wszystkie formy witaminy E mają właściwości antyoksydacyjne i zdolność do wyłapywania wolnych rodników
- Witamina E (szczególnie γ-tokoferol, δ-tokoferol i tokotrienole) charakteryzuje się również właściwościami przeciwzapalnymi.
- Niektóre choroby mogą prowadzić do niedoborów witaminy E (niektóre choroby wątroby, mukowiscydoza).
- Niedobory witaminy E mogą prowadzić do ataksji i zaburzeń neurologicznych
- Badania wskazują na dobrze udokumentowaną skuteczność witaminy E w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby.
- Istnieją sprzeczne doniesienia dotyczące wspomagania leczenia choroby Alzheimera poprzez suplementację witaminy E
- Wyniki badań naukowych sugerują, że suplementacja witaminą E przed i w trakcie szczepień wzmacnia odpowiedź immunologiczną organizmu wywołaną przez szczepienie.
Dawkowanie:
Za bezpieczne uważa się dawki witaminy E w zakresie do 400 IU dziennie. Przyjmowanie wysokich dawek witaminy E oraz aspiryny lub warfaryny może teoretycznie obniżyć krzepliwość krwi i zwiększyć tendencję do krwawienia.
Witamina E to rodzina 8 związków, do której należą 4 tokoferole (α-, β-, γ-, δ-tokoferol) i 4 – tokotrienole (α-, β-, γ-, δ-tokotrienol) [1]. Ich wspólną cechą jest dwupierścień chromanolu oraz łańcuch boczny zbudowany z jednostek izoprenowych.
Naturalne formy witaminy E występują w roślinach. α-tokoferol występuje głównie w orzeszkach ziemnych, migdałach i ziarnach słonecznika, a γ-tokoferol w orzechach włoskich, pekanach, pistacjach i ziarnach sezamu. α- i γ- tokoferol występują w olejach: kukrydzianym, sojowym i arachidowym. Źródłem δ-tokoferolu są nasiona pomidora, kiełki ryżu oraz olej sojowy. Tokotrienole obecne są w oleju palmowym, jęczmieniu oraz niektórych ziarnach zbóż [2][3][4].
Główną formą występującej w tkankach witaminy E jest α-tokoferol i to jego niedobór w organizmie może prowadzić do zaburzeń neurologicznych i ataksji [5]. Do niedawna większość badań nad witaminą E skupiała się właśnie na α-tokoferolu. Niedawne przedkliniczne badania wykazały, że pozostałe formy witaminy E mogą charakteryzować się innymi właściwościami biologicznymi niż α-tokoferol [6].
Dostarczana wraz z dietą witamina E jest absorbowana w jelicie, wydzielana do chylomikronów i za ich pomocą transportowana poprzez naczynia limfatyczne do tkanki mięśniowej, szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej, skóry i mózgu. Za regulację biodostępności i metabolizmu witaminy E w organizmie odpowiedzialne są głównie dwa białka α-TTP (ang. α-tocopherol transfer protein) i tokoferolo-ω-hydroksylaza (cytochrom P450 4F2). α-TTP wiąże witaminę E (preferencyjnie α-tokoferol w porównaniu do innych form) w wątrobie zapobiegając jej katabolizmowi. Tokoferolo-ω-hydroksylaza jest natomiast odpowiedzialna za katabolizm niezwiązanej witaminy E. Ma ona większe powinowactwo do innych form witaminy E niż α-tokoferol. Ten przeciwstawny mechanizm tłumaczy dlaczego głównie α-tokoferol jest akumulowany w tkankach naszego organizmu [7][8].
Wszystkie formy witaminy E mają właściwości antyoksydacyjne i zdolność do wyłapywania wolnych rodników (rodnik peroksylowy) [9]. Niektóre badania sugerują, że tokotrienole mogą być silniejszymi przeciwutleniaczami niż tokoferole [10].
Witamina E (szczególnie γ-tokoferol, δ-tokoferol i tokotrienole) charakteryzuje się również właściwościami przeciwzapalnymi. Rekomendowana dzienna dawka witaminy E dla zdrowego dorosłego człowieka to 12-15 mg [11]. Prawidłowy poziom witaminy E we krwi waha się pomiędzy 23 µmol/L a 46 µmol/L [12]. Za niedobór witaminy E w organizmie uważa się jej stężenie we krwi poniżej <12 µmol/L. Niedobory witaminy E występują rzadko u dorosłych, natomiast częściej pojawiają się u dzieci. Niedobór witaminy E może zwiększyć ryzyko wczesnych poronień [13]. Ciężki niedobór witaminy E występuje w wyniku defektu genetycznego genu kodującego białko α-TTP lub innych chorób zaburzających prawidłowe wchłanianie tłuszczy.
Pamiętaj, jeżeli zażywasz jakiekolwiek inne leki, suplementy diety lub jeżeli cierpisz na choroby przewlekłe, przed zażywaniem witaminy E jako suplementu diety lub leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Zawsze przeczytaj ulotkę dołączoną do suplementu. Pomimo faktu, iż substancja jest uważana za bezpieczną zawsze mogą wystąpić interakcje z innymi zażywanymi lekami lub suplementami diety.
Pomimo tego, że niektóre suplementy diety mają właściwości lecznicze, to nie należy rezygnować z tradycyjnych metod terapeutycznych.
Ocena jakości dowodów naukowych
Wysokiej jakości dowody naukowe pochodzące z randomizowanych badań klinicznych opublikowanych w renomowanych czasopismach naukowych wskazują na skuteczność suplementacji witaminą E w jej niedoborach oraz niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby. Witamina E wykazuje również udowodnioną skuteczność we wzmacnianiu odpowiedzi immunologicznej wzbudzonej po zastosowaniu szczepień przeciw tężcowi oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Wyniki dotyczące skuteczności stosowania witaminy E w chorobie Alzheimera są przeciwstawne i wymagają dalszego potwierdzenia. Liczne badania kliniczne z wykorzystaniem witaminy E w chorobach sercowo-naczyniowych, cukrzycy, chorobach reumatoidalnych, osteoporozie, nowotworach i wielu innych nie były w stanie dowieść jej jednoznacznej skuteczności w tych jednostkach chorobowych.
Większość przeprowadzonych do tej pory badań klinicznych skupiało się na α-tokoferolu. Być może wykorzystanie pozostałych form witaminy E w badaniach klinicznych przyniesie nowe, nie znane do tej pory rezultaty.
Obecnie w bazie badań klinicznych clinical.gov zarejestrowanych jest 797 badań z witaminą E [14]. W bazie PubMed znajduje się ponad 32000 publikacji pod hasłem witamina E.
Ogólnie*
WYSOKA
Liczba publikacji*
BARDZO WYSOKA
Jakość publikacji*
WYSOKA
*Skala od 0-100, gdzie 100 oznacza najlepszy wynik. Powyższe wykresy przedstawiają opinię zdrowie360.com na temat ogólnej jakości dowodów naukowych. Im wyższy wynik tym bardziej wiarygodne są właściwości opisywanego suplementu czy zagadnienia prozdrowotnego. Niższe wyniki oznaczają, że nie udało nam się znaleźć wystarczającej liczby publikacji naukowych wysokiej jakości potwierdzających właściwości opisywanej substancji.
Działanie witaminy E
Niedobory witaminy E
Jakość dowodów naukowych
BARDZO WYSOKA
Zmniejsza objawy wynikające z niedoboru witaminy E
[Dawki stosowane w badaniach: 800-3200 mg dziennie lub 100-200 IU dziennie lub 25 IU/kg raz dziennie]
Ciężki niedobór witaminy E jest spowodowany mutacją genu kodującego białko α-TTP, odpowiedzialnego za wiązanie α-tokoferolu w wątrobie. Jest to choroba autosomalna recesywna. Brak funkcjonalnego α-TTP powoduje gwałtowny spadek α-tokoferolu we krwi [15][16]. Choroby charakteryzujące się zaburzeniami wchłaniania tłuszczów, abeta- i hypobeta-lipoproteinemia, spowodowane wadami genetycznymi w genach kodujących białka MTP (ang. microsomal triglyceride transfer protein) lub ApoB mogą prowadzić do ciężkich niedoborów witaminy E [17].
Inne choroby sprzyjające niedoborom witaminy E to cholestatyczne zapalenie wątroby oraz mukowiscydoza [17]. Objawy niedoboru witaminy E u człowieka obejmują postępujące zaburzenia neurologiczne, ataksję rdzeniowo-móżdżkową, która występuje w wyniku obumarcia nerwów obwodowych, w szczególności neuronów czuciowych. W zaawansowanych stadiach niedoboru witaminy E może dojść do uszkodzenia mięśni, a w tym mięśnia sercowego, a z czasem do śmierci [18][19][20].
Suplementacja witaminą E pacjentów z ataksją z niedoborem witaminy E, AVED (ang. ataxia with vitamin E defciency) skutkowała wzrostem stężenia witaminy E w organizmie do poziomu uznawanego za normę. Chorych suplementowano witaminą E w dawce 800 mg dziennie przez okres jednego roku. Obserwowano również statystycznie istotną poprawę kliniczną w zakresie ataksji mierzonej za pomocą wskaźnika ARS (ang. ataxia rating scale). Lepsze rezultaty obserwowane były u chorych, których choroba trwała krócej niż 15 lat, co sugeruje, że im wcześniej zostanie rozpoczęta suplementacja tym większe korzyści może przynieść [21].
Suplementacja chorej z abetalipoproteinemią (zespół Bassena-Kornzweiga) dawkami 800 mg – 3200 mg dziennie spowodowała poprawę stanu klinicznego chorej, w tym, poziomu witaminy E w organizmie, poprawę motoryki oraz zahamowanie postępującej miopatii oraz neuropatii [22].
Badania kliniczne przeprowadzone w ośmiu centrach medycznych w Stanach Zjednoczonych wykazały, że suplementacja witaminą E dzieci z cholestatycznym zapaleniem wątroby powodowała wzrost poziomu witaminy E we krwi oraz poprawę lub stabilizację funkcji neurologicznych, które ulegały stopniowemu pogorszeniu przed rozpoczęciem suplementacji. Witaminę E stosowano w dawce 25 IU/kg raz dziennie. Nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych [23].
Podsumowanie czterech randomizowanych badań klinicznych z udziałem 141 chorych na mukowiscydozę wykazały, że suplementacja witaminą E spowodowała znaczne podwyższenie poziomu witaminy E u chorych. Rekomendowane dawki suplementacji witaminą E u chorych z mukowiscydozą to 100-200 IU/dziennie [24][25].
Witamina E w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby
Jakość dowodów naukowych
BARDZO WYSOKA
Zmniejsza objawy choroby
[Dawki stosowane w badaniach: 400-1200 IU dziennie lub 300-800 mg dziennie.]
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, NAFLD (ang. Non-alcoholic fatty liver disease) jest najczęstszą przyczyną przewlekłej choroby wątroby, która może prowadzić do marskości oraz raka wątroby. NAFLD obejmuje szerokie spektrum chorób o różnym nasileniu od prostego stłuszczenia do cięższych form takich jak niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, NASH (ang. nonalcoholic steatohepatitis) [26].
Występowanie tej choroby jest ściśle związane z epidemią otyłości, cukrzycy i zespołem metabolicznym. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo wzrostu występowania tej choroby, co stanowi duże wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej. Histologicznie choroba objawia się stłuszczeniem wątroby, zapaleniem zrazików wątrobowych i zwyrodnieniem balonowatym hepatocytów [27]. Patogeneza choroby nadal nie jest dokładnie poznana ale wiadomo, że stres oksydacyjny odgrywa w nim główną rolę. Ponadto u chorych z NASH obserwowano niższe stężenia witaminy E we krwi w porównaniu do zdrowych osób w grupie kontrolnej. Nadal nie ma opracowanej skutecznej strategii leczenia NAFLD, dlatego też tak ważna jest analiza potencjalnej skuteczności suplementacji witaminą E w tej jednostce chorobowej [28].
Praca opublikowana przez naukowców z Virginia Commonwealth University School of Medicine, podsumowująca 14 badań klinicznych testujących witaminę E u chorych z NAFLD i NASH publikowanych w latach 2000-2012, z łącznym udziałem prawie 2000 pacjentów pokazała, że wynikiem większości prób klinicznych (10/13 ocenianych) było znaczne obniżenie poziomu aminotransferazy alaninowej (ALT). 8/11 badań klinicznych, w których oceniano poziom stłuszczenia wątroby wykazało zmniejszenie stłuszczenia po suplementacji witaminą E. Zmniejszenie zmian zapalnych udokumentowano w 4/8 badaniach klinicznych. Obniżone zwyrodnienie balonowate hepatocytów po suplementacji witaminą E obserwowano w 4/4 opisanych próbach klinicznych. W 3/8 przedstawionych badań wykazano zahamowanie włóknienia po suplementacji witamina E [28].
Metaanaliza podsumowująca pięć badań klinicznych z łącznym udziałem 401 chorych z NAFLD i NASH opublikowana w czasopiśmie Nutrition w 2015 roku wykazała, że suplementacja witaminą E znacznie poprawiła parametry kliniczne chorych w porównaniu z grupą kontrolną. Podawanie witaminy E skutkowało zmniejszeniem poziomu enzymów wątrobowych takich jak aminotransferaza asparaginianowa (AST), aminotransferaza alaninowa (ALT) i alkaliczna fosfataza (ALP), które zwykle są podwyższone w opisywanej jednostce chorobowej. Ocena histologiczna wykazała zmniejszenie stłuszczenia, zapalenia zrazików wątrobowych raz zwyrodnienia balonowatego hepatocytów [29].
Badanie kohortowe przeprowadzoe w 2015 roku w Korei Południowej analizujące wyniki 526 chorych z NAFLD również wykazało, że suplementacja chorych witaminą E prowadzi do obniżenia poziomu aminotransferazy alaninowej (ALT) [30].
Przedstawione powyżej badania wskazują na dobrze udokumentowaną skuteczność witaminy E w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby.
Witamina E w chorobie Alzheimera
Jakość dowodów naukowych
WYSOKA
Spowalnia progresję choroby
[Dawki stosowane w badaniach: 2000 IU/dziennie]
Przeciwutleniające właściwości witaminy E i jej potencjalny wpływ na obniżenie uszkodzeń neuronów badano w chorobie Alzheimera. Obserwowano niższy poziom przeciwutleniaczy, a w tym witaminy E, we krwi u pacjentów z chorobą Alzheimera w porównaniu do grupy kontrolnej [31].
Randomizowane badania kliniczne z podwójna ślepą próbą przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych z udziałem 341 chorych ze średnio zaawansowanym stadium choroby Alzheimera. Wyniki opublikowano w renomowanym The New England Journal of Medicine w 1997 roku. Badania te, pokazały, że suplementacja bardzo wysokimi dawkami witaminy E (2000 IU dziennie) istotnie opóźniało progresję choroby. Oceny tej dokonano w oparciu o test MMSE (ang. mini-mental state examination) czyli skalę przesiewową otępień, stosowaną w diagnostyce Alzheimera [32].
Wyniki te zostały potwierdzone przez opublikowane w roku 2014 badania kliniczne z udziałem 613 chorych z łagodnym lub średnio zaawansowanym stadium choroby Alzheimera. Pacjentom tym podawano również 2000 IU witaminy E dziennie przez okres pięciu lat. Odnotowano 19% opóźnienie progresji choroby w okresie jednego roku [33].
Przeciwstawne wyniki zostały zaprezentowane w roku 2005 w randomizowanym badaniu klinicznym z podwójną ślepą próbą, z udziałem 769 chorych z łagodnym upośledzeniem funkcji poznawczych. Średnia progresja choroby od łagodnego upośledzenia funkcji poznawczych do rozwoju choroby Alzheimera wynosiła 16% rocznie. Pacjentom podawano 2000 IU witaminy E dziennie. Nie zaobserwowano żadnej różnicy w progresji choroby pomiędzy grupą suplementowaną witaminą E a grupą kontrolną [34].
Sprzeczne wyniki sugerują, że dalsze badania nad zastosowaniem witaminy E we wspomaganiu leczenia choroby Alzheimera są konieczne. Możliwe jest również, że suplementacja witaminą E przynosi większe korzyści w średnio zaawansowanych i zaawansowanych stadiach choroby Alzheimera niż w stadium łagodnym i przed chorobowym.
Zobacz suplementy o podobnym działaniu.
Witamina E zwiększa skuteczność działania szczepionek
Jakość dowodów naukowych
WYSOKA
Zwiększa skuteczność działania szczepionek
[Dawki stosowane w badaniach: 60-800 mg/dziennie]
Randomizowane badanie kliniczne z podwójną ślepą próbą opublikowane w renomowanym czasopiśmie Jama-Journal Of The American Medical Association wykazało, że suplementacja witaminą E w dawkach 60-800 mg/dziennie przez okres czterech miesięcy wspomagała odpowiedź immunologiczną u osób starszych (powyżej 65 r.ż.) eksponowanych na szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz przeciw tężcowi [35].
Badania na modelu zwierzęcym wykazały, że witamina E, a w szczególności δ-tokotrienol podawany myszom powodował wzrost poziomu przeciwciał anty-tężcowych oraz białek IFN-γ i IL-4 u zwierząt eksponowanych na szczepionkę w porównaniu do grupy, której nie podawano witaminy E [36].
Inne randomizowane badanie kliniczne, którego uczestnicy otrzymywali przez okres dwóch miesięcy 400 mg tokotrienoli dziennie oraz w 28 dniu badania zostali zaczepieni przeciw tężcowi wykazało, że grupa, której podawano witaminę E charakteryzowała się zwiększoną produkcją przeciwciał anty-tężcowych, IFN-γ i IL-4 oraz zmniejszonym poziomem IL-6 [37].
Wyniki te sugerują, że suplementacja witaminą E przed i w trakcie szczepień wzmacnia odpowiedź immunologiczną organizmu wywołaną przez szczepienie.
Dawkowanie witaminy E
Za bezpieczne uważa się dawki witaminy E w zakresie do 400 IU dziennie. Przyjmowanie wysokich dawek witaminy E oraz aspiryny lub warfaryny może teoretycznie obniżyć krzepliwość krwi i zwiększyć tendencję do krwawienia [38].
Pamiętaj, jeżeli zażywasz jakiekolwiek inne leki, suplementy diety lub jeżeli cierpisz na choroby przewlekłe, przed zażywaniem witaminy E jako suplementu diety lub leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Zawsze przeczytaj ulotkę dołączoną do suplementu. Pomimo faktu, iż substancja jest uważana za bezpieczną zawsze mogą wystąpić interakcje z innymi zażywanymi lekami lub suplementami diety.
Pomimo tego, że niektóre suplementy diety mają właściwości lecznicze, to nie należy rezygnować z tradycyjnych metod terapeutycznych.
Interakcje i przeciwwskazania przy suplementacji witaminy E
Przyjmowanie jednocześnie witaminy E oraz tamoksifenu, leku stosowanego w terapii raka piersi, może prowadzić do zmniejszenia jego skuteczności poprzez obniżenie jego poziomu we krwi [38].
Przyjmowanie wysokich dawek witaminy D (800 IU dziennie) wraz z cyklosporyną A, lekiem stosowanym w celu zapobiegania odrzucenia przeszczepionego organu, może powodować obniżenie stężenia cyklosporyny A we krwi pacjentów do 24% [38].
Niepokojące wyniki metaanalizy podsumowującej 19 badań z wykorzystaniem witaminy E stosowanej w dawkach 16,5 -2000 IU/dziennie w różnych jednostkach chorobowych opublikowano w 2005 roku w czasopiśmie Annals of Internal Medicine. Badacze zauważyli lekko, aczkolwiek istotnie statystycznie zwiększone ryzyko śmierci (wszystkie przyczyny) u osób suplementowanych wysokimi dawkami witaminy E >400 IU/dziennie. Ograniczeniem tej analizy była między innymi heterogenna grupa chorób podlegających ocenie. Ponadto, badanie było przeprowadzone z udziałem pacjentów chorych na przewlekłe choroby [39].
Doniesieniom tym przeczy jednak kolejna meta-analiza opublikowana w 2011roku podsumowująca 57 przeprowadzonych do tej pory badań klinicznych z wykorzystaniem witaminy E. Wg. powyższego badania suplementacja witaminą E do 5500IU dziennie nie miała wpływu na wzrost ryzyka śmierci [40].
Referencje, przegląd piśmiennictwa i badań naukowych na temat witaminy E
[1] Colombo ML. An update on vitamin E, tocopherol and tocotrienol-perspectives. Molecules. 2010 Mar;15(4):2103–13.
[2] McLaughlin PJ, Weihrauch JL. Vitamin E content of foods. J Am Diet Assoc. 1979 Dec;75(6):647–65.
[3] Dreher ML. Pistachio nuts: composition and potential health benefits. Nutr Rev. 2012 Apr;70(4):234–40.
[4] Theriault A, Chao JT, Wang Q, Gapor A, Adeli K. Tocotrienol: a review of its therapeutic potential. Clin Biochem. 1999 Jul;32(5):309–19.
[5] Brigelius-Flohé R, Traber MG. Vitamin E: function and metabolism. FASEB J. 1999 Jul;13(10):1145–55.
[6] Jiang Q. Natural forms of vitamin E: metabolism, antioxidant, and anti-inflammatory activities and their role in disease prevention and therapy. Free Radic Biol Med. 2014 Jul;72:76–90.
[7] Traber MG. Vitamin E regulatory mechanisms. Annu Rev Nutr. 2007;27(1):347–62.
[8] Traber MG, Olivecrona T, Kayden HJ. Bovine milk lipoprotein lipase transfers tocopherol to human fibroblasts during triglyceride hydrolysis in vitro. J Clin Invest. 1985 May;75(5):1729–34.
[9] Jiang Q, Christen S, Shigenaga MK, Ames BN. gamma-tocopherol, the major form of vitamin E in the US diet, deserves more attention. Am J Clin Nutr. 2001 Dec;74(6):714–22.
[10] Niki E. Role of vitamin E as a lipid-soluble peroxyl radical scavenger: in vitro and in vivo evidence. Free Radic Biol Med. 2014 Jan;66:3–12.
[11] Traber MG. Vitamin E inadequacy in humans: causes and consequences. Adv Nutr. 2014 Sep;5(5):503–14.
[12] Biesalski HK. Vitamin E requirements in parenteral nutrition. Gastroenterology. 2009 Nov;137(5 Suppl):S92–104.
[13] McDougall M, Choi J, Kim HK, Bobe G, Stevens JF, Cadenas E, et al. Lethal dysregulation of energy metabolism during embryonic vitamin E deficiency. Free Radic Biol Med. 2017 Mar;104:324–32.
[14] https://www.clinicaltrials.gov/
[15] Di Donato I, Bianchi S, Federico A. Ataxia with vitamin E deficiency: update of molecular diagnosis. Neurol Sci. 2010 Aug;31(4):511–5.
[16] Traber MG, Sokol RJ, Burton GW, Ingold KU, Papas AM, Huffaker JE, et al. Impaired ability of patients with familial isolated vitamin E deficiency to incorporate alpha-tocopherol into lipoproteins secreted by the liver. J Clin Invest. 1990 Feb;85(2):397–407.
[17] Traber MG. Vitamin E. In: Erdman J, Macdonald I, Zeisel S, editors. Present knowledge in nutrition. 10th ed. Singapore: International Life Sciences Institute. Wiley-Blackwell; 2012. pp. 214–29.
[18] El Euch-Fayache G, Bouhlal Y, Amouri R, Feki M, Hentati F. Molecular, clinical and peripheral neuropathy study of Tunisian patients with ataxia with vitamin E deficiency. Brain. 2014 Feb;137(Pt 2):402–10.
[19] Saito K, Matsumoto S, Yokoyama T, Okaniwa M, Kamoshita S. 21. Saito K, Matsumoto S, Yokoyama T, Okaniwa M, Kamoshita S. Pathology of chronic vitamin E deficiency in fatal familial intrahepatic cholestasis (Byler disease). Virchows Arch A Pathol Anat Histol. 1982;396(3):319–30.
[20] Marzouki N, Benomar A, Yahyaoui M, Birouk N, Elouazzani M, Chkili T, et al. Vitamin E deficiency ataxia with (744 del A) mutation on alpha-TTP gene: genetic and clinical peculiarities in Moroccan patients. Eur J Med Genet. 2005 Jan-Mar;48(1):21–8.
[21] Gabsi S, Gouider-Khouja N, Belal S, Fki M, Kefi M, Turki I, et al. Effect of vitamin E supplementation in patients with ataxia with vitamin E deficiency. Eur J Neurol. 2001 Sep;8(5):477–81.
[22] Hegele RA, Angel A. Arrest of neuropathy and myopathy in abetalipoproteinemia with high-dose vitamin E therapy. Can Med Assoc J. 1985 Jan;132(1):41–4.
[23] Sokol RJ, Butler-Simon N, Conner C, Heubi JE, Sinatra FR, Suchy FJ, et al. Multicenter trial of d-alpha-tocopheryl polyethylene glycol 1000 succinate for treatment of vitamin E deficiency in children with chronic cholestasis. Gastroenterology. 1993 Jun;104(6):1727–35.
[24] UK Cystic Fibrosis Trust Nutrition Working Group. Nutritional Management of Cystic Fibrosis. UK Cystic Fibrosis Trust, April 2002.
[25] Okebukola PO, Kansra S, Barrett J. Vitamin E supplementation in people with cystic fibrosis. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Dec;(12):CD009422.
[26] Farrell GC, Larter CZ. Nonalcoholic fatty liver disease: from steatosis to cirrhosis. Hepatology. 2006 Feb;43(2 Suppl 1):S99–112.
[27] Sanyal AJ, Brunt EM, Kleiner DE, Kowdley KV, Chalasani N, Lavine JE, et al. Endpoints and clinical trial design for nonalcoholic steatohepatitis. Hepatology. 2011 Jul;54(1):344–53.
[28] Pacana T, Sanyal AJ. Vitamin E and nonalcoholic fatty liver disease. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2012 Nov;15(6):641–8.
[29] Sato K, Gosho M, Yamamoto T, Kobayashi Y, Ishii N, Ohashi T, et al. Vitamin E has a beneficial effect on nonalcoholic fatty liver disease: a meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrition. 2015 Jul-Aug;31(7-8):923–30.
[30] Kim GH, Chung JW, Lee JH, Ok KS, Jang ES, Kim J, et al. Effect of vitamin E in nonalcoholic fatty liver disease with metabolic syndrome: A propensity score-matched cohort study. Clin Mol Hepatol. 2015 Dec;21(4):379–86.
[31] Mullan K, Cardwell CR, McGuinness B, Woodside JV, McKay GJ. Plasma Antioxidant Status in Patients with Alzheimer’s Disease and Cognitively Intact Elderly: A Meta-Analysis of Case-Control Studies. J Alzheimers Dis. 2018;62(1):305–17.
[32] Sano M, Ernesto C, Thomas RG, Klauber MR, Schafer K, Grundman M, et al. A controlled trial of selegiline, alpha-tocopherol, or both as treatment for Alzheimer’s disease. The Alzheimer’s Disease Cooperative Study. N Engl J Med. 1997 Apr;336(17):1216–22.
[33] Dysken MW, Sano M, Asthana S, Vertrees JE, Pallaki M, Llorente M, et al. Effect of vitamin E and memantine on functional decline in Alzheimer disease: the TEAM-AD VA cooperative randomized trial. JAMA. 2014 Jan;311(1):33–44.
[34] Petersen RC, Thomas RG, Grundman M, Bennett D, Doody R, Ferris S, et al.; Alzheimer’s Disease Cooperative Study Group. Vitamin E and donepezil for the treatment of mild cognitive impairment. N Engl J Med. 2005 Jun;352(23):2379–88.
[35] Meydani SN, Meydani M, Blumberg JB, Leka LS, Siber G, Loszewski R, et al. Vitamin E supplementation and in vivo immune response in healthy elderly subjects. A randomized controlled trial. JAMA. 1997 May;277(17):1380–6.
[36] Radhakrishnan AK, Mahalingam D, Selvaduray KR, Nesaretnam K. Supplementation with natural forms of vitamin E augments antigen-specific TH1-type immune response to tetanus toxoid. BioMed Res Int. 2013;2013:782067.
[37] Mahalingam D, Radhakrishnan AK, Amom Z, Ibrahim N, Nesaretnam K. Effects of supplementation with tocotrienol-rich fraction on immune response to tetanus toxoid immunization in normal healthy volunteers. Eur J Clin Nutr. 2011 Jan;65(1):63–9.
[38] Podszun M, Frank J. Vitamin E-drug interactions: molecular basis and clinical relevance. Nutr Res Rev. 2014 Dec;27(2):215–31.
[39] Miller ER 3rd, Pastor-Barriuso R, Dalal D, Riemersma RA, Appel LJ, Guallar E. Meta-analysis: high-dosage vitamin E supplementation may increase all-cause mortality. Ann Intern Med. 2005 Jan;142(1):37–46.
[40] Abner EL, Schmitt FA, Mendiondo MS, Marcum JL, Kryscio RJ. Vitamin E and all-cause mortality: a meta-analysis. Curr Aging Sci. 2011 Jul;4(2):158–70.