Witamina D w leczeniu depresji

Witamina D w leczeniu depresji

• Zaburzenia depresyjne są dość częstymi zaburzeniami, które w ciągu całego życia dotykają znacznego odsetka osób w każdym wieku.
• Niektóre badania sugerują potencjalny związek rozwoju zaburzeń depresyjnych z niedoborem witaminy D3
• Wiele badań wskazuje na wpływ niedoboru witaminy D na rozwój niektórych chorób psychiatrycznych, takich jak schizofrenia, choroba Alzheimera, autyzm czy depresja
• Suplementacja Witaminą D może wspomagać leczenie depresji
• Szczególnie dobre efekty wynikające z suplementacji witaminy D3 obserwowano u osób, u których stwierdzono znaczny niedobór tej witaminy (< 20 ng/ml).

Dawki stosowane w badaniach:  
od 400-6000 IU dziennie

Witamina D wspomaga leczenie depresji

Działanie antydepresyjnee
Moduluje układ odpornościowy

[Dawki stosowane w badaniach od 400-6000 IU/dzień]
Artykuł w całości poświęcony Witaminie D znajdziesz tutaj.

Depresja należy do grupy zaburzeń psychicznych, które zaliczane jest do chorób afektywnych charakteryzujących się długotrwałym obniżeniem nastroju i występowaniem objawów depresyjnych. Zespoły te objawiają się m.in. zaburzeniami nastroju (smutek, poczucie winy, przygnębienie, myśli samobójcze), niezdolnością do odczuwania przyjemności (anhedonia), spowolnieniem psychoruchowym, zaburzeniami rytmu snu i czuwania oraz zaburzeniami apetytu.

Zaburzenia depresyjne są dość częstymi zaburzeniami, które w ciągu całego życia dotykają znacznego odsetka osób w każdym wieku. Etiologia zaburzeń depresyjnych jest złożona, a u podstaw ich rozwoju leży wiele przyczyn i mechanizmów, mających podłoże biologiczne i środowiskowe. Czynnikami predysponującymi do rozwoju choroby mogą być czynniki genetyczne, predyspozycje osobnicze oraz sytuacje życiowe.

Niektóre badania sugerują potencjalny związek rozwoju zaburzeń depresyjnych z niedoborem witaminy D3 ^[1]. Łagodne zaburzenia depresyjne często występują w okresie jesienno-zimowym, co związane jest ze zmniejszoną ekspozycją na promienie słoneczne i niedoborem witaminy D3. Receptory dla witaminy D odkryto w strukturach mózgu odpowiedzialnych za regulację emocji i nastroju ^[2].

Wiele badań wskazuje na wpływ niedoboru tej witaminy na rozwój niektórych chorób psychiatrycznych, takich jak schizofrenia, choroba Alzheimera, autyzm czy depresja ^[3]. Witamina D3 wpływa na metabolizm i procesy regeneracji komórek i struktur OUN oraz na ich ochronę przed uszkodzeniami. Ponadto, witamina D3 odgrywa rolę w rozwoju układu nerwowego, wpływa na wzrost i mielinizację neuronów, a także uczestniczy w syntezie neurotropin oraz niektórych neurotransmiterów.

Kalcytriol (aktywna postać witaminy D) wpływa na ekspresję ważnego enzymu regulującego proces syntezy kluczowych katecholamin (hydroksylaza tyrozyny), których niedobór związany jest z zaburzeniami nastroju tj. dopaminy, adrenaliny i noradrenaliny ^[4][5][6]. Witamina D3 zwiększa również produkcję neuronalnych czynników wzrostu ^[7][8], których niedobór przyczynia się do rozwoju zaburzeń depresyjnych ^[9][10] i schizofrenii ^[11]. Ponadto wykazano, że w układzie nerwowym witamina D ma działanie antyoksydacyjne, chroniące przed aktywnością wolnych rodników ^[3][12].

Liczne badania epidemiologiczne i obserwacyjne na dużych grupach pacjentów wskazują na możliwy związek niedoboru witaminy D3 z występowaniem zaburzeń depresyjnych. Wyniki te nie rozstrzygają jednak czy niedobór witaminy D3 jest czynnikiem wpływającym na rozwój choroby, czy może skutkiem trybu życia prowadzonego przez osoby z zaburzeniami nastroju.

Wyniki dużej metaanalizy obejmującej łącznie 16 badań klinicznych na ponad 50,000 pacjentach, wykazały zależności pomiędzy niskim poziomem witaminy D3 w surowicy krwi, a występowaniem zaburzeń depresyjnych ^[13]. Zależność ta była silniejsza w przypadku pacjentów w podeszłym wieku oraz u mieszkańców Europy Zachodniej. Badanie wykazało, że zwiększenie poziomu witaminy D3 już o 10 ng/ml było związane z obniżeniem ryzyka występowania objawów depresyjnych ^[13]. Zdaniem autorów codzienna suplementacja witaminy D3 w rekomendowanej dawce 1000 IU, pozwala na wzrost poziomu w surowicy o 10 ng/ml, co może wpłynąć na obniżenie ryzyka występowania zaburzeń nastroju.

Kolejne badania wykazały, że niski poziom witaminy D3 w surowicy był związany ze zwiększonym ryzykiem występowania depresji poporodowej ^[14], a także występowaniem objawów depresyjnych u dzieci i młodzieży ^[15]. Ciekawe wyniki przedstawili naukowcy z Uniwersytetu w Lund, którzy zbadali związek niedoboru witaminy D3 z prawdopodobieństwem występowania prób samobójczych u osób z depresją ^[16]. Badanie objęło 59 pacjentów z depresją, którzy podjęli wcześniej próbę samobójczą, 17 pacjentów bez udokumentowanych prób samobójczych oraz 14 osób zdrowych w grupie kontrolnej. Znaczący niedobór witaminy D3 stwierdzono aż u 58% pacjentów, podejmujących w przeszłości próbę samobójczą. Dla porównania w grupie osób z depresją, które nie podejmowały wcześniej działań samobójczych, niedobór dotyczył już tylko 29% badanych. Badanie ujawniło również związek niedoboru witaminy D ze wzrostem poziomu cytokin prozapalnych takich jak IL-6 oraz IL-1β w surowicy.

Wpływ cytokin prozapalnych na rozwój i patogenezę zaburzeń depresyjnych jest obszernie udokumentowany w literaturze naukowej ^[17][18][19]. W badaniu, u pacjentów podejmujących próbę samobójczą niski poziom witaminy D korelował z wysokim poziomem IL-1β, natomiast u pozostałych osób z depresją z wysokim poziomem IL-6. Według badaczy witamina D3 może wykazywać działanie modulujące aktywność układu immunologicznego u osób z depresją, co może wpływać na zmniejszenie nasilenia objawów depresyjnych i ryzyko występowania samobójstw. Działanie immunomodulujące witaminy D3 może odbywać się nie tylko poprzez zmniejszenie poziomu cytokin prozapalnych, ale również poprzez zwiększenie poziomu cytokin przeciwzapalnych, tj. IL-10, IL-4, IL-5 [20, 21].

Aby określić skuteczność suplementacji witaminy D w leczeniu zaburzeń depresyjnych, prowadzono randomizowane badania kliniczne mające na celu uzupełnienie niedoboru. Metaanaliza obejmująca 9 randomizowanych badań kontrolowanych placebo na 4923 pacjentach, nie wykazała skuteczności działania przeciwdepresyjnego witaminy D3 ^[22]. Jednakże warto wspomnieć, że u znacznej części badanych poziom witaminy D3 we krwi był prawidłowy, a występujące objawy depresyjne były łagodne, co mogło umniejszyć wpływ antydepresyjnego działania witaminy D3. Ponadto, badania objęte metaanalizą różniły się zarówno dawką, jak i okresem suplementacji.

Bardziej wiarygodne wyniki zostały przedstawione przez zespół naukowców z Uniwersytetu w Południowej Australii ^[23]. W metaanalizie przeprowadzonej przez badaczy wyodrębniono grupę badań obarczonych tzw. błędem w leczeniu biologicznym. Do takich błędów zaliczano: brak suplementacji witaminy D3, suplementację nieprzynoszącą wzrostu poziomu witaminy w surowicy, brak oznaczania poziomu witaminy D3 w surowicy przed rozpoczęciem badania oraz włączanie do badań osób o prawidłowym poziomie witaminy D3 w surowicy. Badacze uznali, że czynniki te mogą wpływać niekorzystnie na ostateczny wynik metaanalizy, umniejszając wpływ suplementacji witaminą D w terapii zaburzeń depresyjnych. Do badań włączono łącznie 15 badań klinicznych na 9658 uczestnikach, z czego 7 badań nie było obarczone błędem biologicznym. Wykazano, że w przypadku badań bez błędu biologicznego wzrost stężenia witaminy D w surowicy, związany był ze zmniejszeniem nasilenia objawów depresyjnych, a skuteczność witaminy D3 była porównywalna do skuteczności leków antydepresyjnych. Co ciekawe, analiza badań obarczonych błędami biologicznymi wykazała, że podawanie witaminy D może mieć niekorzystny efekt, powodując pogorszenie samopoczucia pacjentów.

Dotychczasowe wyniki badań wskazują na potencjalny wpływ witaminy D3 na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego i stan psychiczny pacjentów. Niedobór tej witaminy wstępuje powszechnie u osób dotkniętych depresją, co może być również związane z trybem życia, dietą ubogą w składniki odżywcze oraz zmniejszoną aktywnością chorych.

W świetle obecnej wiedzy, niedobór witaminy D3 może z kolei prowadzić do pogarszania stanu klinicznego pacjentów i nasilania objawów choroby, jednak dokładne powiązania i mechanizmy wymagają dalszych badań. Szczególnie dobre efekty wynikające z suplementacji witaminy D3 obserwowano u osób, u których stwierdzono znaczny niedobór tej witaminy (< 20 ng/ml). Preparaty witaminy D3 są stosunkowo tanie i bezpieczne, dzięki czemu stanowią doskonały dodatek do standardowego leczenia i/lub psychoterapii zaburzeń depresyjnych.