Witamina D w leczeniu depresji

Depresja należy do grupy zaburzeń psychicznych, które zaliczane jest do chorób afektywnych charakteryzujących się długotrwałym obniżeniem nastroju i występowaniem objawów depresyjnych. Dotychczasowe wyniki badań wskazują na potencjalny wpływ witaminy D3 na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego i stan psychiczny pacjentów. Szczególnie dobre efekty wynikające z suplementacji witaminy D3 obserwowano u osób, u których stwierdzono znaczny niedobór tej witaminy (< 20 ng/ml).

Witamina C

Jakość dowodów naukowych

WYSOKA

Autor

dr Aleksandra Nowak

dr Aleksandra Nowak

Redaktor Naukowy

Ukończyła studia Biotechnologii Medycznej na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Swoją karierę naukową kontynuuje w ramach studiów doktoranckich na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Doświadczenie redaktorskie zdobyła w dużym wydawnictwie naukowym, gdzie pełni rolę redaktora naczelnego w dwóch czasopismach publikujących w obszarze medycyny i Life Science. Jest współautorem licznych publikacji i doniesień zjazdowych.

Witamina D w leczeniu depresji

  • Zaburzenia depresyjne są dość częstymi zaburzeniami, które w ciągu całego życia dotykają znacznego odsetka osób w każdym wieku.
  • Niektóre badania sugerują potencjalny związek rozwoju zaburzeń depresyjnych z niedoborem witaminy D3
  • Wiele badań wskazuje na wpływ niedoboru witaminy D na rozwój niektórych chorób psychiatrycznych, takich jak schizofrenia, choroba Alzheimera, autyzm czy depresja
  • Suplementacja Witaminą D może wspomagać leczenie depresji
  • Szczególnie dobre efekty wynikające z suplementacji witaminy D3 obserwowano u osób, u których stwierdzono znaczny niedobór tej witaminy (< 20 ng/ml).

Dawki stosowane w badaniach:  
od 400-6000 IU dziennie

Witamina D wspomaga leczenie depresji

Działanie antydepresyjnee
Moduluje układ odpornościowy

[Dawki stosowane w badaniach od 400-6000 IU/dzień]
Artykuł w całości poświęcony Witaminie D znajdziesz tutaj.

Depresja należy do grupy zaburzeń psychicznych, które zaliczane jest do chorób afektywnych charakteryzujących się długotrwałym obniżeniem nastroju i występowaniem objawów depresyjnych. Zespoły te objawiają się m.in. zaburzeniami nastroju (smutek, poczucie winy, przygnębienie, myśli samobójcze), niezdolnością do odczuwania przyjemności (anhedonia), spowolnieniem psychoruchowym, zaburzeniami rytmu snu i czuwania oraz zaburzeniami apetytu.

Zaburzenia depresyjne są dość częstymi zaburzeniami, które w ciągu całego życia dotykają znacznego odsetka osób w każdym wieku. Etiologia zaburzeń depresyjnych jest złożona, a u podstaw ich rozwoju leży wiele przyczyn i mechanizmów, mających podłoże biologiczne i środowiskowe. Czynnikami predysponującymi do rozwoju choroby mogą być czynniki genetyczne, predyspozycje osobnicze oraz sytuacje życiowe.

Niektóre badania sugerują potencjalny związek rozwoju zaburzeń depresyjnych z niedoborem witaminy D3 [1]. Łagodne zaburzenia depresyjne często występują w okresie jesienno-zimowym, co związane jest ze zmniejszoną ekspozycją na promienie słoneczne i niedoborem witaminy D3. Receptory dla witaminy D odkryto w strukturach mózgu odpowiedzialnych za regulację emocji i nastroju [2].

Wiele badań wskazuje na wpływ niedoboru tej witaminy na rozwój niektórych chorób psychiatrycznych, takich jak schizofrenia, choroba Alzheimera, autyzm czy depresja [3]. Witamina D3 wpływa na metabolizm i procesy regeneracji komórek i struktur OUN oraz na ich ochronę przed uszkodzeniami. Ponadto, witamina D3 odgrywa rolę w rozwoju układu nerwowego, wpływa na wzrost i mielinizację neuronów, a także uczestniczy w syntezie neurotropin oraz niektórych neurotransmiterów.

Kalcytriol (aktywna postać witaminy D) wpływa na ekspresję ważnego enzymu regulującego proces syntezy kluczowych katecholamin (hydroksylaza tyrozyny), których niedobór związany jest z zaburzeniami nastroju tj. dopaminy, adrenaliny i noradrenaliny [4][5][6]. Witamina D3 zwiększa również produkcję neuronalnych czynników wzrostu [7][8], których niedobór przyczynia się do rozwoju zaburzeń depresyjnych [9][10] i schizofrenii [11]. Ponadto wykazano, że w układzie nerwowym witamina D ma działanie antyoksydacyjne, chroniące przed aktywnością wolnych rodników [3][12].

Liczne badania epidemiologiczne i obserwacyjne na dużych grupach pacjentów wskazują na możliwy związek niedoboru witaminy D3 z występowaniem zaburzeń depresyjnych. Wyniki te nie rozstrzygają jednak czy niedobór witaminy D3 jest czynnikiem wpływającym na rozwój choroby, czy może skutkiem trybu życia prowadzonego przez osoby z zaburzeniami nastroju.

Wyniki dużej metaanalizy obejmującej łącznie 16 badań klinicznych na ponad 50,000 pacjentach, wykazały zależności pomiędzy niskim poziomem witaminy D3 w surowicy krwi, a występowaniem zaburzeń depresyjnych [13]. Zależność ta była silniejsza w przypadku pacjentów w podeszłym wieku oraz u mieszkańców Europy Zachodniej. Badanie wykazało, że zwiększenie poziomu witaminy D3 już o 10 ng/ml było związane z obniżeniem ryzyka występowania objawów depresyjnych [13]. Zdaniem autorów codzienna suplementacja witaminy D3 w rekomendowanej dawce 1000 IU, pozwala na wzrost poziomu w surowicy o 10 ng/ml, co może wpłynąć na obniżenie ryzyka występowania zaburzeń nastroju.

Kolejne badania wykazały, że niski poziom witaminy D3 w surowicy był związany ze zwiększonym ryzykiem występowania depresji poporodowej [14], a także występowaniem objawów depresyjnych u dzieci i młodzieży [15]. Ciekawe wyniki przedstawili naukowcy z Uniwersytetu w Lund, którzy zbadali związek niedoboru witaminy D3 z prawdopodobieństwem występowania prób samobójczych u osób z depresją [16]. Badanie objęło 59 pacjentów z depresją, którzy podjęli wcześniej próbę samobójczą, 17 pacjentów bez udokumentowanych prób samobójczych oraz 14 osób zdrowych w grupie kontrolnej. Znaczący niedobór witaminy D3 stwierdzono aż u 58% pacjentów, podejmujących w przeszłości próbę samobójczą. Dla porównania w grupie osób z depresją, które nie podejmowały wcześniej działań samobójczych, niedobór dotyczył już tylko 29% badanych. Badanie ujawniło również związek niedoboru witaminy D ze wzrostem poziomu cytokin prozapalnych takich jak IL-6 oraz IL-1β w surowicy.

Wpływ cytokin prozapalnych na rozwój i patogenezę zaburzeń depresyjnych jest obszernie udokumentowany w literaturze naukowej [17][18][19]. W badaniu, u pacjentów podejmujących próbę samobójczą niski poziom witaminy D korelował z wysokim poziomem IL-1β, natomiast u pozostałych osób z depresją z wysokim poziomem IL-6. Według badaczy witamina D3 może wykazywać działanie modulujące aktywność układu immunologicznego u osób z depresją, co może wpływać na zmniejszenie nasilenia objawów depresyjnych i ryzyko występowania samobójstw. Działanie immunomodulujące witaminy D3 może odbywać się nie tylko poprzez zmniejszenie poziomu cytokin prozapalnych, ale również poprzez zwiększenie poziomu cytokin przeciwzapalnych, tj. IL-10, IL-4, IL-5 [20, 21].

Aby określić skuteczność suplementacji witaminy D w leczeniu zaburzeń depresyjnych, prowadzono randomizowane badania kliniczne mające na celu uzupełnienie niedoboru. Metaanaliza obejmująca 9 randomizowanych badań kontrolowanych placebo na 4923 pacjentach, nie wykazała skuteczności działania przeciwdepresyjnego witaminy D3 [22]. Jednakże warto wspomnieć, że u znacznej części badanych poziom witaminy D3 we krwi był prawidłowy, a występujące objawy depresyjne były łagodne, co mogło umniejszyć wpływ antydepresyjnego działania witaminy D3. Ponadto, badania objęte metaanalizą różniły się zarówno dawką, jak i okresem suplementacji.

Bardziej wiarygodne wyniki zostały przedstawione przez zespół naukowców z Uniwersytetu w Południowej Australii [23]. W metaanalizie przeprowadzonej przez badaczy wyodrębniono grupę badań obarczonych tzw. błędem w leczeniu biologicznym. Do takich błędów zaliczano: brak suplementacji witaminy D3, suplementację nieprzynoszącą wzrostu poziomu witaminy w surowicy, brak oznaczania poziomu witaminy D3 w surowicy przed rozpoczęciem badania oraz włączanie do badań osób o prawidłowym poziomie witaminy D3 w surowicy. Badacze uznali, że czynniki te mogą wpływać niekorzystnie na ostateczny wynik metaanalizy, umniejszając wpływ suplementacji witaminą D w terapii zaburzeń depresyjnych. Do badań włączono łącznie 15 badań klinicznych na 9658 uczestnikach, z czego 7 badań nie było obarczone błędem biologicznym. Wykazano, że w przypadku badań bez błędu biologicznego wzrost stężenia witaminy D w surowicy, związany był ze zmniejszeniem nasilenia objawów depresyjnych, a skuteczność witaminy D3 była porównywalna do skuteczności leków antydepresyjnych. Co ciekawe, analiza badań obarczonych błędami biologicznymi wykazała, że podawanie witaminy D może mieć niekorzystny efekt, powodując pogorszenie samopoczucia pacjentów.

Dotychczasowe wyniki badań wskazują na potencjalny wpływ witaminy D3 na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego i stan psychiczny pacjentów. Niedobór tej witaminy wstępuje powszechnie u osób dotkniętych depresją, co może być również związane z trybem życia, dietą ubogą w składniki odżywcze oraz zmniejszoną aktywnością chorych.

W świetle obecnej wiedzy, niedobór witaminy D3 może z kolei prowadzić do pogarszania stanu klinicznego pacjentów i nasilania objawów choroby, jednak dokładne powiązania i mechanizmy wymagają dalszych badań. Szczególnie dobre efekty wynikające z suplementacji witaminy D3 obserwowano u osób, u których stwierdzono znaczny niedobór tej witaminy (< 20 ng/ml). Preparaty witaminy D3 są stosunkowo tanie i bezpieczne, dzięki czemu stanowią doskonały dodatek do standardowego leczenia i/lub psychoterapii zaburzeń depresyjnych.

Pamiętaj, jeżeli zażywasz jakiekolwiek inne leki, suplementy diety lub jeżeli cierpisz na choroby przewlekłe, przed zażywaniem witaminy D jako suplementu diety lub leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Zawsze przeczytaj ulotkę dołączoną do suplementu. Pomimo faktu, iż substancja jest uważana za bezpieczną zawsze mogą wystąpić interakcje z innymi zażywanymi lekami lub suplementami diety.

Pomimo tego, że niektóre suplementy diety mają właściwości lecznicze, to nie należy rezygnować z tradycyjnych metod terapeutycznych.

Referencje, przegląd piśmiennictwa i badań naukowych na temat witaminy C

[1] Berk M, Sanders KM, Pasco JA, et al. Vitamin D deficiency may play a role in depression. Med Hypotheses 2007;69:1316-9.

[2] Eyles DW, Smith S, Kinobe R, Hewison M, McGrath JJ. Distribution of the vitamin D receptor and 1 alpha-hydroxylase in human brain. J Chem Neuroanat 2005;29:21-30. 

[3] Eyles DW, Burne TH, McGrath JJ. Vitamin D, effects on brain development, adult brain function and the links between low levels of vitamin D and neuropsychiatric disease. Front Neuroendocrinol 2013;34:47-64.

[4] Wang JY, Wu JN, Cherng TL, et al. Vitamin D(3) attenuates 6-hydroxydopamine-induced neurotoxicity in rats. Brain Res 2001;904:67-75.

[5] Sanchez B, Relova JL, Gallego R, Ben-Batalla I, Perez-Fernandez R. 1,25-Dihydroxyvitamin D3 administration to 6-hydroxydopamine-lesioned rats increases glial cell line-derived neurotrophic factor and partially restores tyrosine hydroxylase expression in substantia nigra and striatum. J Neurosci Res 2009;87:723-32.

[6] Chen KB, Lin AM, Chiu TH. Systemic vitamin D3 attenuated oxidative injuries in the locus coeruleus of rat brain. Ann N Y Acad Sci 2003;993:313-24; discussion 45-9.

[7] Brown J, Bianco JI, McGrath JJ, Eyles DW. 1,25-dihydroxyvitamin D3 induces nerve growth factor, promotes neurite outgrowth and inhibits mitosis in embryonic rat hippocampal neurons. Neurosci Lett 2003;343:139-43.

[8] Wion D, MacGrogan D, Neveu I, Jehan F, Houlgatte R, Brachet P. 1,25-Dihydroxyvitamin D3 is a potent inducer of nerve growth factor synthesis. J Neurosci Res 1991;28:110-4.

[9] Pae CU, Marks DM, Han C, Patkar AA, Steffens D. Does neurotropin-3 have a therapeutic implication in major depression? Int J Neurosci 2008;118:1515-22.

[10] Angelucci F, Aloe L, Jimenez-Vasquez P, Mathe AA. Lithium treatment alters brain concentrations of nerve growth factor, brain-derived neurotrophic factor and glial cell line-derived neurotrophic factor in a rat model of depression. Int J Neuropsychopharmacol 2003;6:225-31.

[11] Shoval G, Weizman A. The possible role of neurotrophins in the pathogenesis and therapy of schizophrenia. Eur Neuropsychopharmacol 2005;15:319-29.

[12] Garcion E, Sindji L, Leblondel G, Brachet P, Darcy F. 1,25-dihydroxyvitamin D3 regulates the synthesis of gamma-glutamyl transpeptidase and glutathione levels in rat primary astrocytes. J Neurochem 1999;73:859-66.

[13] Ju SY, Lee YJ, Jeong SN. Serum 25-hydroxyvitamin D levels and the risk of depression: a systematic review and meta-analysis. J Nutr Health Aging 2013;17:447-55.

[14] Gur EB, Gokduman A, Turan GA, et al. Mid-pregnancy vitamin D levels and postpartum depression. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2014;179:110-6.

[15] Tolppanen AM, Sayers A, Fraser WD, Lewis G, Zammit S, Lawlor DA. The association of serum 25-hydroxyvitamin D3 and D2 with depressive symptoms in childhood–a prospective cohort study. J Child Psychol Psychiatry 2012;53:757-66.

[16] Grudet C, Malm J, Westrin A, Brundin L. Suicidal patients are deficient in vitamin D, associated with a pro-inflammatory status in the blood. Psychoneuroendocrinology 2014;50:210-9.

[17] Maes M, Bosmans E, De Jongh R, Kenis G, Vandoolaeghe E, Neels H. Increased serum IL-6 and IL-1 receptor antagonist concentrations in major depression and treatment resistant depression. Cytokine 1997;9:853-8.

[18] Farooq RK, Asghar K, Kanwal S, Zulqernain A. Role of inflammatory cytokines in depression: Focus on interleukin-1β. Biomed Rep 2017;6:15-20.

[19] Sukoff Rizzo SJ, Neal SJ, Hughes ZA, et al. Evidence for sustained elevation of IL-6 in the CNS as a key contributor of depressive-like phenotypes. Transl Psychiatry 2012;2:e199.

[20] Zhang Y, Leung DY, Richers BN, et al. Vitamin D inhibits monocyte/macrophage proinflammatory cytokine production by targeting MAPK phosphatase-1. J Immunol 2012;188:2127-35.

[21] Baeke F, Takiishi T, Korf H, Gysemans C, Mathieu C. Vitamin D: modulator of the immune system. Curr Opin Pharmacol 2010;10:482-96.

[22] Gowda U, Mutowo MP, Smith BJ, Wluka AE, Renzaho AM. Vitamin D supplementation to reduce depression in adults: meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrition 2015;31:421-9.

[23] Spedding S. Vitamin D and Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis Comparing Studies with and without Biological Flaws. Nutrients 2014;6:1501-18.

Pin It on Pinterest

Share This

Udostępnij artykuł

Udostępnij artykuł swoim znajomym!