Nattokinaza i natto
Nattokinaza to enzym (należący do grupy proteaz serynowych) wytwarzany przez bakterie *Bacillus subtilis natto*. Obniża ciśnienie krwi oraz wykazuje silne właściwości fibrynolityczne i trombolityczne (przeciwzakrzepowe i rozrzedzające krew), przez co może być stosowany w profilaktyce wielu chorób układu krążenia, w tym zawałów serca, choroby miażdżycowej, oraz udarów.
Informacje ogólne na temat nattokinazy
Wpływ nattokinazy:
- Układ krążenia
- Amyloidozy
- Nattokinaza to substancja aktywna znajdująca się w japońskiej potrawie wytwarzanej ze sfermentowanej soi – natto
- Wykazuje silne działanie trombolityczne i fibrynolityczne
- Nattokinaza pozytywnie wpływa na układ krążenia i może zmniejszać ryzyko chorób tego układu
- Substancja jest badania pod kątem działania przeciwnowotworowego i wspomagania leczenia chorób neurodegeneracyjnych (m.in. choroby Alzheimera)
Dawkowanie:
Stosowane w opisanych badaniach dawki kształtowały się w przedziale od 100mg do 300mg (2000FU do 6000FU) nattokinazy dziennie w dawkach podzielonych.
Rekomendowana dawka wynosi 100mg (2000FU) lub 200mg (4000FU) dwa razy dziennie [24], [30], najlepiej przed posiłkiem. Większe dawki powinny być skonsultowane z lekarzem ze względu na rozrzedzające krew właściwości nattokinazy.
Nattokinaza to enzym (należący do grupy proteaz serynowych) wytwarzany przez bakterie *Bacillus subtilis natto*. Po raz pierwszy został wyizolowany z natto, czyli japońskiego specjału wytwarzanego ze sfermentowanej soi, od którego pochodzi nazwa [1], [2], [8].
Nattokinaza ma silne właściwości fibrynolityczne [1], [2], [21] i trombolityczne [5]. W porównaniu do innych enzymów o działaniu fibrynolitycznym (urokinaza, czy tkankowy aktywator t-PA) charakteryzuje się większą biodostępnością, dłuższym okresem działania oraz zachowuje stabilność w przewodzie pokarmowym, przez co może być podawana doustnie [3], [4], [6].
Powyższe właściwości sprawiają, że nattokinaza jest nutraceutykiem, który może pozytywnie wpływać na układ krążenia i zmniejszać ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, co wykazane zostało m.in. w badaniu epidemiologicznym przeprowadzonych na ponad 29 000 Japończykach [10]. Japończycy znani są ze swojej długowieczności wynikającej ze zdrowego stylu życia i spożywania wielu pokarmów o prozdrowotnych właściwościach w tym również natto, które jest źródłem nattokinazy.
Fibrynolityczne właściwości nattokinazy i jej zdolność do rozszczepiania złogów amyloidowych sprawia, że enzym ten jest również obiektem badań naukowych pod kątem leczenia amyloidoz (m.in. chorób neurodegeneracyjnych powodujących gromadzenie się β-amyloidu takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona) [12], [13].
Nattokinaza promowana jest również jako substancja mająca właściwości przeciwnowotworowe, jednakże wymagają one dodatkowego potwierdzenia w badaniach na ludziach.
Natto, będące źródłem nattokinazy, zawiera również wysokiej jakości białka, witaminy K1, K2, oraz minerały takie jak wapń, żelazo, magnez, cynk oraz selen. Bakterie wykorzystywane do fermentacji soi mają właściwości probiotyczne i mogą się przyczynić do zmniejszenia objawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit [9].
Ponieważ natto zawiera dużo witaminy K, a nattokinaza ma właściwości rozrzedzające krew, należy zachować ostrożność przy jednoczesnym zażywaniu warfaryny i innych leków o podobnym działaniu.
Niestety, pomimo wielu prozdrowotnych właściwości, natto rzadko gości na naszych stołach. Jest to najprawdopodobniej spowodowane bardzo kleistą konsystencją i intensywnym smakiem i zapachem.
Pamiętaj, jeżeli zażywasz jakiekolwiek inne leki, suplementy diety lub jeżeli cierpisz na choroby przewlekłe, przed zażywaniem nattokinazy skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Zawsze przeczytaj ulotkę dołączoną do suplementu. Pomimo faktu, iż substancja jest uważana za bezpieczną zawsze mogą wystąpić interakcje z innymi zażywanymi lekami lub suplementami diety.
Pomimo tego, że niektóre suplementy diety mają właściwości lecznicze, to nie należy rezygnować z tradycyjnych metod terapeutycznych.
Ocena jakości dowodów naukowych
Istnieje wiele publikacji na temat nattokinazy. Większość z nich dotyczy badań in vitro oraz in vivo na zwierzętach. Badania na ludziach są dosyć nieliczne, niemniej jednak wyniki tych badań są wiarygodne i spójne.
W badaniach klinicznych przeprowadzonych na ludziach, najlepiej opisane jest działanie profilaktyczne w schorzeniach układu krążenia. Obecnie w bazie danych clinicaltrials.gov znajdują się 2 zakończone badania kliniczne oraz 5 w trakcie. W niedługim czasie można oczekiwać publikacji wyników tych badań.
Ogólnie*
WYSOKA
Liczba publikacji*
WYSOKA
Jakość publikacji*
WYSOKA
*Skala od 0-100, gdzie 100 oznacza najlepszy wynik. Powyższe wykresy przedstawiają opinię zdrowie360.com na temat ogólnej jakości dowodów naukowych. Im wyższy wynik tym bardziej wiarygodne są właściwości opisywanego suplementu czy zagadnienia prozdrowotnego. Niższe wyniki oznaczają, że nie udało nam się znaleźć wystarczającej liczby publikacji naukowych wysokiej jakości potwierdzających właściwości opisywanej substancji.
Działanie nattokinazy
Nattokinaza ma działanie głównie fibrynolityczne i trombolityczne. Badania in-vitro wykazały, że jest ono od czterech do pięciu razy silniejsze od plazminy [14, 15]. Suplementacja nattokinazy pomaga również obniżyć ciśnienie krwi [20][26].
Nattokinaza jest przydatna w profilaktyce wielu chorób w tym zawału serca, udaru niedokrwiennego mózgu, choroby niedokrwiennej serca, zakrzepicy żył, nadciśnienia, choroby miażdżycowej, powstawania skrzepów w przebiegu chronicznego migotania przedsionków, hemoroidów oraz demencji starczej spowodowanej mikrozakrzepami w naczyniach mózgu [28]. Jego suplementacja pod kontrolą lekarza może pomóc w leczeniu oraz profilaktyce wyżej wymienionych schorzeń.
Układ krążenia
dawki stosowane w badaniach: od 100mg – 300mg dziennie
Jakość dowodów naukowych
WYSOKA
Przeciwzakrzepowe
Fibrynolityczne
Obniża ciśnienie krwi
Przeciw-miażdżycowe
W badaniach przeprowadzonych na 12 pacjentach Sumi et. al. (1990) po doustnym podaniu nattokinazy, zaobserwował zwiększenie aktywności fibrynolitycznej w osoczu oraz zwiększenie produkcji tkankowego aktywatora plazminogenu (t-PA)[4]. Podobne wnioski wynikają z badań przeprowadzonych na ludziach przez Kurosawa et al.(2015) [11] oraz Kim et al. (2017) [19].
Nattokinaza zmniejsza agregację erytrocytów, lepkość krwi [7] oraz zmniejsza pogrubienie błony wewnętrznej naczynia (tunica intima) [14], [17], [18]. Wysoka biodostępność i dobre wchłanianie z przewodu pokarmowego [22], [23] sprawia, że doustna suplementacja nattokinazy jest w stanie znacząco obniżyć poziom fibrynogenu oraz czynnika VII i czynnika VIII. Dlatego też rozważa się wykorzystanie NK jako środka zapobiegającego zakrzepom [4], [21] oraz wspomagającego leczenie chorób układu krążenia [8], [11]. W badaniu na szczurach, wysoka dawka nattokinazy miała podobny efekt na zachowanie przepływu krwi w naczyniu co 30 mg/kg aspiryny [21].
Badanie Kim et al. (2008) na grupie 86 pacjentów z podwyższonym ciśnieniem lub niewielkim nadciśnieniem wykazało, że nattokinaza jest w stanie statystycznie istotnie obniżyć ciśnienie krwi [14]. W innym badaniu przeprowadzonym na grupie 79 pacjentów z nadciśnieniem również wykazano korzystny wpływ nattokinazy. Spadek ciśnienia tętniczego był bardziej wyraźny u mężczyzn niż u kobiet. [20].
Ze względu na działanie fibrynolityczne, trombolityczne oraz poprawiające funkcję śródbłonka naczyniowego [26], sugeruje się przydatność nattokinazy (w połączeniu z antagonistą receptorów endotelinowych) w leczeniu nadciśnienia płucnego [25], [29]. Wymaga to jednak dalszych badań.
W badaniu na grupie 82 pacjentach wykazano, że zażywanie nattokinazy w dawce 6000FU/dziennie (około 300mg) zmniejszyło grubość kompleksu intima media tętnicy szyjnej wspólnej (CCA-IMT) oraz zmniejszyło wielkość blaszek miażdżycowych w tętnicy szyjnej wspólnej [27]
Niemniej jednak należy pamiętać, że nattokinaza nie jest lekiem i może być wykorzystywana jedynie jako suplement diety.
Zobacz inne suplementy o podobnym działaniu.
Amyloidozy
brak danych
Jakość dowodów naukowych
WSTĘPNE DONIESIENIA
Rozszczepienie złogów amyloidowych
Ze względu na silne działanie fibrynolityczne nattokinaza została przebadana pod kątem rozszczepiania złogów amyloidowych. W badaniu *in vitro* okazało się, że enzym ten jest w stanie rozszczepić amyloidy oraz priony. Niemniej jednak niezbędne są kolejne badania, które potwierdzą terapeutyczne działanie enzymu w leczeniu chorób powodujących odkładanie się złogów amyloidowych takich jak np. Choroba Alzheimera [13].
Ponieważ nattokinaza jest w stanie rozczepić priony i zachowuje swoje właściwości oraz stabilność w środowisku zasadowym (pH 10) oraz w temperaturze do 50 stopni C, autorzy badania zasugerowali zbadanie jej pod kątem wykorzystanie w procesie dezynfekcji narzędzi chirurgicznych [13].
Dawkowanie nattokinazy
W przewodzie pokarmowym nattokinaza zachowuje stabilność i jest wchłaniana głównie w jelicie cienkim. Po zażyciu, zarówno nattokinaza jak i jej metabolity są wykrywalne we krwi [30], [31].
Stosowane w wyżej opisanych badaniach dawki kształtowały się w przedziale od 100mg do 300mg nattokinazy dziennie w dawkach podzielonych.
Rekomendowana dawka wynosi 100mg (2000FU) lub 200mg (4000FU) dwa razy dziennie [24], [30], najlepiej przed posiłkiem. Większe dawki powinny być skonsultowane z lekarzem ze względu na rozrzedzające krew właściwości nattokinazy.
Pamiętaj, jeżeli zażywasz jakiekolwiek inne leki, suplementy diety lub jeżeli cierpisz na choroby przewlekłe, przed zażywaniem nattokinazy skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Zawsze przeczytaj ulotkę dołączoną do suplementu. Pomimo faktu, iż substancja jest uważana za bezpieczną zawsze mogą wystąpić interakcje z innymi zażywanymi lekami lub suplementami diety.
Pomimo tego, że niektóre suplementy diety mają właściwości lecznicze, to nie należy rezygnować z tradycyjnych metod terapeutycznych.
Interakcje i przeciwwskazania
Nattokinaza jest uważana za substancję bezpieczną. W przeprowadzonych badaniach klinicznych nie stwierdzono efektów ubocznych przy zażywaniu nattokinazy w dawce 10mg/kg masy ciała na dobę przez 28 dni [24][30].
Ze względu na działanie fibrynolityczne, przeciwazkrzepowe i rozrzedzające krew nattokinazy nie powinno się zażywać z lekami o podobnym działaniu np. warfaryną, aspiryną. Jeżeli nattokinazę suplementujemy jako natto, to należy wziąć pod uwagę, że natto zawiera witaminę K. Dodatkowo bakterie znajdujące się w natto, po spożyciu, będą kontynuowały wytwarzanie tej witaminy w przewodzie pokarmowym. Może to spowodować zmniejszenie działania warfaryny [33].
Efekty uboczne
W literaturze można znaleźć jeden opisany przypadek wystąpienia krwotoku wewnątrzczaszkowego u pacjenta, który wcześniej leczony był z powodu udaru. Zażywał 400mg nattokinazy razem z aspiryną profilaktycznie, aby zapobiec kolejnemu udarowi.
Zaleca się, aby osoby, które mają zaburzenia krzepliwości krwi lub chorują na zakrzepicę żył głębokich nie stosowały nattokinazy bez nadzoru lekarza [34].
Źródła nattokinazy
Nattokinaza to enzym produkowany przez bakterie Bacillus subtilis natto, które wykorzystywane są do fermentacji soi, dzięki czemu powstaje natto. Tak więc jedynym naturalnym źródłem nattokinazy w diecie jest natto.
Nattokinazę można też dostać w formie suplementu diety. Najczęstszą dawką jest 100mg w tabletce co odpowiada 2000FU.
Referencje, przegląd piśmiennictwa i badań naukowych na temat nattokinazy
[5] Fujita, M., HONG, K., Ito, Y., FUJII, R., KARIYA, K., & NISHIMURO, S. (1995). Thrombolytic effect of nattokinase on a chemically induced thrombosis model in rat. Biological and Pharmaceutical Bulletin, 18(10), 1387-1391.[6] Fujita, M., Hong, K., Ito, Y., MISAWA, S., TAKEUCHI, N., KARIYA, K., & NISHIMURO, S. (1995). Transport of nattokinase across the rat intestinal tract. Biological and Pharmaceutical Bulletin, 18(9), 1194-1196.
[7] Pais, E., Alexy, T., Holsworth Jr, R. E., & Meiselman, H. J. (2006). Effects of nattokinase, a pro-fibrinolytic enzyme, on red blood cell aggregation and whole blood viscosity. Clinical hemorheology and microcirculation, 35(1, 2), 139-142.
[8] Hsia, C. H., Shen, M. C., Lin, J. S., Wen, Y. K., Hwang, K. L., Cham, T. M., & Yang, N. C. (2009). Nattokinase decreases plasma levels of fibrinogen, factor VII, and factor VIII in human subjects. Nutrition research, 29(3), 190-196.Chicago
[9] Selvam R1, Maheswari P, Kavitha P, Ravichandran M, Sas B, Ramchand CN. Effect of Bacillus subtilis PB6, a natural probiotic on colon mucosal inflammation and plasma cytokines levels in inflammatory bowel disease. Indian J Biochem Biophys. 2009 Feb;46(1):79-85.
[10] Nagata, C., Wada, K., Tamura, T., Konishi, K., Goto, Y., Koda, S., … & Nakamura, K. (2017). Dietary soy and natto intake and cardiovascular disease mortality in Japanese adults: The Takayama study. The American journal of clinical nutrition, 105(2), 426-431.[11] Kurosawa Y, Nirengi S, Homma T, Esaki K, Ohta M, et al. (2015) A single-dose of oral nattokinase potentiates thrombolysis and anticoagulation pro les. Sci Rep 5: 1160.
[12] Fadl NN, Ahmed HH, Booles HF, Sayed AH. Serrapeptase and nattokinase intervention for relieving Alzheimer’s disease pathophysiology in rat model. Hum Exp Toxicol. Jul 2013;32(7):721-735.
[13] Hsu RL, Lee KT, Wang JH, Lee LY, Chen RP. Amyloid-degrading ability of nattokinase from Bacillus subtilis natto. J Agric Food Chem. Jan 2009;57(2):503-508.
[14] Kim, J. Y., Gum, S. N., Paik, J. K., Lim, H. H., Kim, K. C., Ogasawara, K., … & Lee, J. H. (2008). Effects of nattokinase on blood pressure: a randomized, controlled trial. Hypertension Research, 31(8), 1583-1588.
[15] Fujita, M., Ito, Y., Hong, K., & Nishimuro, S. (1995). Characterization of Nattokinase-degraded products from Human Fibrinogen or cross-linked fibrin. Fibrinolysis, 9(3), 157-164.
[16] Maruyama, M. (1998). Effect of natto diet on blood pressure. Basic and Clinical Aspects of Japanese Traditional Food Natto, 1-3.
[17] Suzuki, Y., Kondo, K., Ichise, H., Tsukamoto, Y., Urano, T., & Umemura, K. (2003). Dietary supplementation with fermented soybeans suppresses intimal thickening. Nutrition, 19(3), 261-264.
[18] Suzuki, Y., Kondo, K., Matsumoto, Y., Zhao, B. Q., Otsuguro, K., Maeda, T., … & Umemura, K. (2003). Dietary supplementation of fermented soybean, natto, suppresses intimal thickening and modulates the lysis of mural thrombi after endothelial injury in rat femoral artery. Life sciences, 73(10), 1289-1298.
[19] Kim, M. H., Kwon, K. M., & Kim, K. S. (2017). Efficacy and Safety of Ultra Nattokinase as a Fibrinolytic Agent: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Korean Journal of Family Practice, 7(2), 264-270.
[20] Jensen, G. S., Lenninger, M., Ero, M. P., & Benson, K. F. (2016). Consumption of nattokinase is associated with reduced blood pressure and von Willebrand factor, a cardiovascular risk marker: Results from a randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter North American clinical trial. Integrated blood pressure control, 9, 95.
[21] Jang JY1, Kim TS2, Cai J1, Kim J1, Kim Y1, Shin K1, Kim KS1, Park SK3, Lee SP2, Choi EK1, Rhee MH4, Kim YB1. Nattokinase improves blood flow by inhibiting platelet aggregation and thrombus formation. Lab Anim Res. 2013 Dec;29(4):221-5. doi: 10.5625/lar.2013.29.4.221. Epub 2013 Dec 20.
[22] Fujita, M., Hong, K., Ito, Y., MISAWA, S., TAKEUCHI, N., KARIYA, K., & NISHIMURO, S. (1995). Transport of nattokinase across the rat intestinal tract. Biological and Pharmaceutical Bulletin, 18(9), 1194-1196.
[23] Michael Ero, M. T., Tamara Mihailovski MS, C. L. S., Harvey, N., & Lewis, B. (2013). A pilot study on the serum pharmacokinetics of nattokinase in humans following a single, oral, daily dose. Alternative therapies in health and medicine, 19(3), 16.
[24] Weng, Y., Yao, J., Sparks, S., & Wang, K. Y. (2017). Nattokinase: An Oral Antithrombotic Agent for the Prevention of Cardiovascular Disease. International journal of molecular sciences, 18(3), 523.
[25] Tyagi, M. G., Peedicayil, J., Shah, U. H., & Vajpeyee, S. K. (2017). Pulmonary hypertension; aetio-pathogenesis, current treatment and future prospects. Journal of Biomedical and Pharmaceutical Research, 6(4).Chicago
[26] Tyagi, M. G. A combination therapy of nattokinase enzyme and endothelin receptor antagonists for treating hypertension and cardiac failure? JPBMS, 2012, 21 (09)
[27] Ren, N. N., Chen, H. J., Li, Y., Mcgowan, G. W., & Lin, Y. G. (2017). A clinical study on the effect of nattokinase on carotid artery atherosclerosis and hyperlipidaemia. Zhonghua yi xue za zhi, 97(26), 2038.
[28] Tyagi, M. G. (2016). Nattokinase enzyme; an evaluation of its cellular and potential therapeutic actions. European Journal of Pharmaceutical and Medical Research, 1, 411-414.
[29] Anand, R., Manickam, A. S., & Tyagi, M. G. (2013). Experimental evaluation of the effect of endothelin receptor antagonist on nattokinase induced change in heart rate and biochemical parameters in the rat. J. Basic Appl. Med. Sci, 3 (1), 165-169.Chicago
[30] Lampe, B. J., & English, J. C. (2016). Toxicological assessment of nattokinase derived from Bacillus subtilis var. natto. Food and Chemical Toxicology, 88, 87-99.
[31] Michael Ero, M. T., Tamara Mihailovski MS, C. L. S., Harvey, N., & Lewis, B. (2013). A pilot study on the serum pharmacokinetics of nattokinase in humans following a single, oral, daily dose. Alternative therapies in health and medicine, 19(3), 16.Chicago
[32] Chang, Y. Y., Liu, J. S., Lai, S. L., Wu, H. S., & Lan, M. Y. (2008). Cerebellar hemorrhage provoked by combined use of nattokinase and aspirin in a patient with cerebral microbleeds. Internal Medicine, 47(5), 467-469.Chicago
[33] Homma K, Wakana N, Suzuki Y, et al. (2006). Treatment of natto, a fermented soybean preparation, to prevent excessive plasma vitamin K concentrations in patients taking warfarin. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). Oct ;52(5):297-301.
[34] Milner M, Makise K.(2002). Natto and Its Active Ingredient Nattokinase: A Potent and Safe Throbmolytic Agent. Alternative & Complementary Therapies;8(3):157.